نقش مدیریتی زنان درصیانت ازبنیان خانواده و سلامت جامعه

انسان موجودی است اجتماعی و خانواده اولین و مهمترین نهاد اجتماعی در تمدن بشری محسوب میشود لذا سلامت و سعادت خانواده تأثیر انکارناپذیری بر پویایی و تعادل جامعه دارد. در این خصوص نقش بانوان مخصوصاٌ به عنوان یک مادر از اهمیت ویژهای برخوردار است. سیره عملی معصومین علیهم السلام و احادیث نقل شده از این بزرگواران میتواند ترسیم کننده الگوی خانواده آرمانی باشد. جای تأسف است که در کشور ما به عنوان مهد تشیع اهتمام لازم در این خصوص صورت نگرفته و مردم با شنیدن نام حضرات معصومین علیهم السلام تنها به یاد مصایب ایشان میافتند. شکل مطلوب خانواده در اسلام کانون محبت، آرامش و نشاط است و میتواند تربیت کننده انسانهایی شایسته و مفید برای جامعه باشد. این نوشتار سعی دارد بازگوکننده این الگو خصوصاٌ با توجه به سیره عملی حضرت زهرا سلام االله علیها باشد. خانواده اولین و فراگیرترین نهاد اجتماعی در تمدن بشری محسوب میشود. بخش قابل توجهی از شکلگیری شخصیت افراد در خانواده صورت میگیرد لذا سلامت و سعادت خانواده تأثیر غیر قابل انکاری بر سلامت و پویایی جامعه خواهد داشت. ترسیم شکل مطلوب خانواده به کیفیت رفتار همسران با یکدیگر و همینطور والدین و فرزندان مربوط میشود. در این خصوص زن در جایگاه همسر و مادر میتواند نقش بسیار مهمی در ایجاد یک خانواده آرمانی داشته باشد. تأثیر زنان در روابط اجتماعی غیر قابل انکار است لذا تمام مکاتب دینی و اجتماعی در این خصوص نظریه پردازی کردهاند. در دنیای غرب از قرن هفدهم مسأله حقوق بشر مطرح شد. قرن نوزدهم شاهد نظریات جدیدی در خصوص اختلاف طبقاتی در جامعه و لزوم حمایت از طبقه کارگر بود. در قرن بیستم نظریههایی در مورد حقوق زن در برابر حقوق مرد ارایه شد و برای اولین بار در اعلامیه حقوق بشر تساوی حقوق زن و مرد اعلام شد. این تفکر زن و مرد را در برابر یکدیگر قرار داد غافل از اینکه هر چند هر دوی اینها انسانند ولی دارای خصوصیات متفاوت جسمی و روحی میباشند. « در این نهضت عمداً یا سهواً تساوی به جای تشابه به کار رفت و برابری با همانندی یکی شمرده شد. کیفیت تحت الشعاع کمیت قرار گرفت. انسان بودن زن موجب فراموشی زن بودن وی گردید».(مطهری، 1364،ص 34 (به نظر میرسد که اغراض پنهانی پشت طرح مسأله تساوی حقوق زن و مرد قرار داشت. ویل دورانت در کتاب لذات فلسفی به محرومیت شدید زنان در قرن نوزدهم اشاره میکند و خاطر نشان میکند که در آن زمان زن مانند کالا خرید و فروش میشد. زنان از داشتن هرگونه حق مالکیت محروم بودند و آنچه داشتند متعلق به شوهران آنان بود. مرد میتوانست همسرش را در حد مرگ مورد ضرب و شتم قرار دهد بدون اینکه مورد پیگرد قانونی قرار گیرد. «اما اینکه زن بتواند در کارخانه کار بکند و حق رأی در انتخابات داشته باشد هرگز به خاطر هیچ مردی خطور نمیکرد... آزادی زن از عوارض انقلاب صنعتی است زیرا انقلاب صنعتی در درجه اول موجب شد که زن نیز صنعتی شود... زنان کارگران ارزانتری بودند و کارفرمایان آنان را بر مردان سرکش سنگین قیمت ترجیح میدادند... نخستین قدم برای آزادی مادربزرگهای ما قانون 1882 بود. به موجب این قانون زنان بریتانیای کبیر از آن پس از امتیاز بیسابقهای برخوردار میشدند و آن اینکه پولی را که به دست میآوردند حق داشتند برای خود نگه دارند. این قانون عالی اخلاقی و مسیحی را کارخانهداران مجلس عوام وضع کردند تا بتوانند زنان را به کارخانهها بکشند».(دورانت، 1374 ،صص 150-151 (طرح تساوی حقوق زن و مرد در اروپا باعث شد که خصوصیات فطری و طبیعی زن لگدکوب شود. در این شرایط مرد دیگر مسئولیتی در برابر زن نداشت. آنها مساوی بودند و باید تمام کارهای دشوار جسمی بینشان به یکسان تقسیم میشد. در مقاله سرگذشتهایی از زنان کارگر در جامعه آمریکا آمده است که: «حالا شرائط کار در کارخانه جنرال موتور ایالت اهایو یا به عبارت بهتر همان جایی که قریب به 2500 زن در حال زجر کشیدن هستند تغییر یافته است... خانم مذکور خود را در حال نگهداشتن یک ماشین بخار بسیار قوی یا پاک کردن یک تنور فلزی 25 پوندی که چند لحظه قبل مرد قوی هیکلی آن را بر جای گذاشته میبیند و با خود میگوید سر تا پا کوفته و مجروح شدم. او میگوید در هر دقیقه باید یک دسته 25 تا 50 اینچی را که بالغ بر 35 پوند وزن دارد به قلابها آویزان کنم. همیشه دستهایم متورم و دردآلود است».(مطهری، 1376 ،صص 20-21 (مغرب زمین در چند قرن اخیر با شعار تساوی حقوق زن و مرد بر تمام خصوصیات جسمی و فطری زنان خط قرمز کشید و تفاوتهای بین دو جنس مرد و زن را به عنوان نقص زن در برابر مرد تفسیر کرده و بر محرومیت زنان اشک تمساح ریخت و ادعا کرد که با وضع قوانین جدید قصد دارد تا حق این موجود ضعیف یعنی زن را از مردان بگیرد. اما درواقع آنان زن ا از حق زن بودن خود محروم کردند. شکی نیست که بین زن و مرد تفاوتهای طبیعی جسمی و روحی وجود دارد که ریشه در خلقت آنها دارد و ارتباطی به شرایط زمانی و مکانی خاص ندارد. این تفاوتها ناشی از تفاوت جایگاه هر یک در نظام هدفمند آفرینش است. خلق نوع انسان در دو گونه زن و مرد با هدف تشکیل خانواده و بقای نسل بشر بود. در غیر این صورت اصلاً نیازی به دو جنس انسان نداشتیم لذا برای ایجاد یک خانواده سالم لازم است که زن و مرد دارای خصوصیات روحی و جسمی متفاوت باشند. زن به عنوان تربیتکننده نسل آینده باید به لحاظ روحی لطیف و مهربان باشد و مرد به عنوان حامی و پشتوانه همسر و فرزندان باید از استحکام و صلابت برخوردار باشد. این تفاوتهاست که مجموعه را کامل میکند و نمیتوان برچسب نقص یا کمال بر آن زد. متأسفانه ما شاهد وجود سایه تفکر غربی در فرهنگ خودمان هستیم. تفکری که پر از افراطها و تفریطها در خصوص نقش زن در جامعه است. «ژانژاک روسو میگوید: میان این دو جنس تفاوت است و زنان به طور طبیعی وابسته به مردانند. زنان فاقد ویژگیهای شهروندی هستند... یا منتسکیو میگوید: زنان موجوداتی با روحهای کوچک، متکبر و خودخواه هستند». (امامی، 1387 ،ص96 (از نگاه اسلام زن میتواند همپای مرد به مقام بندگی و کمال انسانی برسد. در سوره نحل آیه 97 میفرماید: «منْ عمل صالحاً من ذکرٍ أوْ أنثی و هو مؤْمنٌ فلنحْیینه حیوهً طیبهً و لنجْزینهمْ أجْرهم بأحْسن ما کانوا یعْملون» یا در آیه 35 سوره احزاب میفرماید: « إن الْمسْلمین والْمسْلمات والْمؤْمنین والْمؤْمنات والْقانتین والْقانتات والصادقین والصادقات والصابرین والصابرات والْخاشعین والْخاشعات والْمتصدقین والْمتصدقات والصائمین والصائمات والْحافظین فروجهمْ والْحافظات والذاکرین الله کثیرًا والذاکرات أعد الله لهم مغْفرهً وأجْرًا عظیمًا ». حتی یک آیه در قرآن وجود ندارد که مردان را بر زنان و با برعکس ترجیح داده باشد. در نگاه اسلامی تفاوت زن و مرد به هیچ وجه مربوط به ذات و شخصیت انسانی آنها نیست.