یعقوب حسینی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان
مهدی همایی - استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران

بر پایهی تجارب جهانی، گزینه مدیریت بهکار گیری آبهای شور از گزینه توسعه منابع آب شیرین جدید مناسبتر است. از دیگر سو، قابلیت استفاده برخی از عناصر ضروری همچون نیتروژن برای گیاه در خاکهای شور به دلایل مختلف اندک است،. کلزا ) Brassica napus L. ( یکی از مهمتریندانههای روغنی است. در بسیاری از مناطق جهان یکی از مشکلات توسعه کشت کلزا، تنشهای محیطی است. در ایران نیز در سالهای اخیر توجهزیادی به توسعه دانههای روغنی و از جمله کلزا شده است. لیکن هنوز اطلاعاتی اندک از کارآیی این گیاه در شرایط متغیر محیطی در ایران منتشر شده است. به نظر میرسد مطالعه کارآیی مصرف منابع و نهادهها در شرایط تنشهای محیطی از جمله شوری که همواره در شرایط خشک و نیمه خشک کشور حاکم است از ضرورت برخوردار میباشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی برهمکنش شوری و نیتروژن، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و با فاکتورهای شوری شامل آب غیرشور0/3 دسی زیمنس برمتر و آبهای شور طبیعی )منظور آب شوری است که به صورت مصنوعی درست نشده و به طور مستقیم از منابع آب شور که در طبیعت وجود دارد تهیه شده است( با شوریهای 3و6و9و12 دسیزیمنس بر متر و عنصر نیتروژن در چهار سطح صفر ) 1N ( 57 ،) 2N (170 ،) 3N ( ( و 300 4N ( میلیگرم نیتروژن در کیلوگرم خاک به صورت نیتراتآمونیوم، بر روی گیاه کلزا اجرا شد. نتایج نشان داد با افزایش شوری، عملکرد نسبی دانه کلزا کاهش و با افزودن نیتروژن به خاک عملکرد افزایش یافت.با افزایش نیتروژن کاربردی، تعرق گیاه و سطوح تعرقکننده آن افزایش یافت. افزایش تعرق گیاه باعث افزایش جذب نیتروژن بهوسیله دانه گردید. باکاربرد نیتروژن تا سطح 57 میلیگرم در کیلوگرم خاک کارآیی مصرف آب افزایش یافت. لیکن کاربرد بیشتر نیتروژن، کارآیی مصرف آب را کاهش داد. با افزایش شوری تا سطح 6 دسیزیمنس بر متر، کارآیی مصرف آب افزایش و پس از آن کاهش یافت. بهطور کلی کاربرد مقادیر بهینهی نیتروژن به هنگام استفاده از آبهای شور در زراعت کلزا میتواند منجر به افزایش عملکرد و ارتقا کارآیی مصرف آب شود

تنش اسمزی، عملکرد، نیاز آبی گیاه، نیتروژن