رعنا کرمی - دانشجوی دکتری روان شناسی بالینی، دانشگاه استراسبورگ، فرانسه
خدیجه باباخانی - دانشجوی دکتری روان شناسی سلامت، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

روان درمانی رابطه ای حرفه ای بین بیمار و درمانگر است که مبتنی بر اصالت، جدیت، صمیمیت و آزادی است. روان درمانی یا درمان روان شناختی اشاره به روشی دارد که توسط درمانگری آموزش دیده به شکل حرفه ای و رعایت اصول اخلاقی انجام می گیرد. از آنجا که بیشتر افراد مبتلا به مشکلات عصبی و روان شناختی برای بهره گیری از خدمات بهداشت روانی دغدغه هایی دارند مانند نگرانی از مداخله درمانگر در حریم خصوصی آنها و عواقبی که ممکن است این امر به دنبال داشته باشد، در کنار ترس از بدنام شدن و نگاه های منفی اجتماعی، معمولا ذهنیتشان را خدشه دار کرده و آنها را برای مراجعه به مراکز مشاوره و روان درمانی و دریافت اقدامات درمانی دچار تردید و دودلی میکند، همین مسئله باعث میشود بسیاری از اشخاص با وجودی که بار سنگین و دردناک مشکلات عصبی و روان شناختی را به دوش می کشند کمتر به مشاوران و درمانگران مراجعه کنند که اگر در انتخاب مشاور یا درمانگر دقت شود، بسیاری از این دغدغه ها بی مورد خواهد بود. مشکلات امروزی بشر بسیار پیچیده تر از گذشته است و حل آنها نیازمند شخص با تجربه و آگاه می باشد. ما برای دستیابی به نتیجه مناسب در فعالیت های فردی، اجتماعی، اقتصادی و... نیازمند مشورت با افراد آگاه، دلسوز و متعهد هستیم؛ برای رسیدن به این هدف ناگزیر از رعایت اصول اخلاقی در روان درمانی هستیم. اصول اخلاقی به آن دسته از قواعد کلی در اخلاق گویند که مبنای رسیدن به هدف اخلاقی است و این از دغدغه های بسیار مهم درمانگران است. البته اصول، رهنمودهایی کلی برای سازماندهی برنامه هاست که از ارزش ها و تجارب حرفه سرچشمه میگیرد. در اوایل دهه ی 1980 ، لوزیتو و ون هوس اصول اخلاقی را پایه ی اصلی اعمال یک مشاور و روان شناس می دانستند . در خلال 30 سال گذشته، موضوعات مربوط به اخلاق حرفه ای پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته و مطالعات منظم در این زمینه رو به گسترش است. سالها پیش، اخلاق به عنوان یک استاندارد و معیاری برای حرفه، تعریف شد. این تعریف پایه، با وجود گستردگی و پیشرفتی که علم روان شناسی پیدا کرد، سالها دست نخورده باقی ماند. اکنون پس از گذشت چند دهه، اصول اخلاقی کماکان از دغدغه های بسیار مهم مشاوره و روان درمانی است.هریک از حرفه های مرتبط با انسان، حوزه ها و ابعاد مختلفی دارد که برخی مشترک و برخی دیگر مختص آن حرفه هستند. علی رغم این تفاوت به نظر می رسد اصول اساسی در تمامی حرفه های یاری رسان از قبیل روان درمانی، مشاوره، روانپزشکی، مددکاری و مشاوره ی مذهبی، یکسان است. ضوابط اخلاقی مشاوره و روان درمانی ، دامنه ی وسیعی دارد. معمولا این ضوابط حداقل استانداردهای رفتار درمانگر را مشخص می کند و از رفتار های ممنوع جلوگیری می کند. بین پیروی صرف از ضوابط اخلاقی و داشتن تعهد عملی نسبت به ضوابط اخلاقی ، تفاوت زیادی وجود دارد. تعهدات اخلاقی، مستلزم عملکرد اخلاقی است و ارتقا معیارهای اخلاقی، مستلزم دستیابی به استانداردهای مطلوب رفتاری است. درمانگرانی که به ضوابط اخلاقی سطح بالا متعهدند در صدد انجام هر نوع خدمت حرفه ای بر می آیند که برای مراجعانشان مفید باشد. مهمترین وظیفه ی متخصصان بهداشت روانی، بالا بردن سطح سلامت مراجعان است. نظام نامه های اخلاقی، جهت انسجام این روند و حمایت از متخصصان به وجود آمده است. این قوانین به عنوان راهنما و راهگشای چالش های اخلاقی و حرفه ای هستند که ممکن است مشاوران و درمانگران در صورت برخورد با دو راهی های اخلاقی، برای دریافت راهنمایی به این نظام نامه ها مراجعه کنند. در مقاله حاضر سعی شده به تعریفی از روان درمانی، مفهوم اصل اخلاقی، ضرورت اخلاق حرفه ای، جنبه های قانونی موضوعات اخلاقی، نظام اخلاقی انجمن روان شناسی ایران و کشورهای دیگر، گام های تصمیم گیری اخلاقی در روان درمانی و همچنین مباحث اخلاقی در روان درمانی کودکان پرداخته شود.

روان درمانی، اخلاق، درمانگر