محمدرضا ذوقی پایدار - استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
فرامرز سهرابی اسمرود - استاد گروه روان شناسی بالینی و عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

هدف پژوهش حاضرمقایسه اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای در کاهش شدت نشانه های بیش انگیختگی و کرختی هیجانی اختلال استرس پس از ضربه جانبازان بود. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری می باشد. تعداد 36 نفر از جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه، به صورت تصادفی به سه گروه؛ زوج درمانی شناختی- رفتاری، آموزش مهارت های مقابله ای وکنترل تقسیم شدند و مداخله در دو گروه آزمایش انجام شد. فهرست اختلال استرس پس از ضربه ویرایش نظامی ( PCL-M) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده های حاصل با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر (تحلیل واریانس آمیخته)، تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون های تعقیبی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل آشکار ساخت که میان گروه های مداخله و کنترل از لحاظ شدت بیش انگیختگی و کرختی هیجانی، پس از خاتمه جلسات درمانی تفاوت معناداری وجود دارد و زوج درمانی شناختی- رفتاری و آموزش مهارت های مقابله ای در کاهش شدت نشانه های بیش انگیختگی و کرختی هیجانی موثر هستند. همچنین بررسی تعاملات نشان داد تاثیر طولانی مدت زوج درمانی شناختی- رفتاری روی کرختی هیجانی بهتر از تاثیر روش آموزش مهارت های مقابله ای بوده است.

بیش انگیختگی، کرختی هیجانی، زوج درمانی شناختی- رفتاری، مهارت های مقابله ای، جانبازان