ابوبکر رحیمی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
حیدرعلی کشکولی - استاددانشکده مهندسی علوم آب،دانشگاه شهید چمران اهواز

استفاده از معادلات نفوذ در مد لسازی از جریانات سطحی و زیرسطحی، کار طراحی و ارزیابی سیست مهای آبیاری سطحی را آسانتر میکند به علت وابستگی ضرایب این معادلات به نوع خاک و شرایط سطحی انجام آزمایشهای مزرع های برای تعیین این ضرایب امری ضروری است.سرعت نفوذ آب در خاک یکی از پارامترهای مهم در طراحی و اجرای پروژه های آبیاری و زهکشی، مطالعات هیدرولوژی، مدیریت منابع آب و حفاظت خاک، طراحی و اجرای فضای سبز، استخرهای خاکی پرورش ماهی و ...میباشد در این تحقیق میزان نفوذ آب به خاک به روش استوانه های دوگانه در اراضی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحدسنندج واقع در ١٥ کیلومتری جاده سنند ج کامیاران با بافت خاک سطحی لومی رسی (30-0 سانتی تر) بررسی گردید.آزمایشات خصوصیات فیزیکی خاک شامل وزن مخصوص ظاهری، بافت خاک و… و خصوصیات شیمیایی خاک شامل PH , EC کاتیونها، آنیونها و … به همراه آزمایشات نفوذپذیری در چهار نقطه به تعداد سیزده استوانه در تابستان 1384 انجام گردید.ضمن ارزیابی و تعیین ضرایب چهار مدل نفوذ آب به خاک(کوستیاکف، سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) فیلیپ و کوستیاک ف لوییس)، معادلات نفوذ تجمعی، سرعت نفوذ لحظه ای و متوسط سرعت نفوذ برای اراضی مورد مطالعه تعیین گردید، پس از ارزیابی مدلها مشخص شد که مدل فیلیپ در تمامی شرایط مناسبترین مدل برای برآورد نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ میباشد. دلیل انتخاب مدل فیلیپ بعنوان بهترین مدل برای اراضی منطقه مورد مطالعه و شرایط مشابه آن به دلیل بالا بودن ضریب همبستگی، کم بودن مقدار واریانس داده ها و تخمین مقدار نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ لحظه ای در مقایسه با مقادیر واقعی داده ها و با توجه به شرایط منطقه مورد آزمایش از جمله یکنواخت بودن بافت خاک درلایه سطحی(همگن بودن خاک) و شرایط رطوبتی یکسان بودبعد از مدل فیلیپ مدل کوستیاک فلوییس و کوستیاکف مناسب تشخیص داده شدند. مدل سازمان حفاظت خاک امریکا (SCS) در تمامی شرایط مقادیر نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ لحظ های را کمتر از مقادیر واقعی برآورد مینماید که برای منطقه قابل توصیه نم یباشد.از دیگر نتایج تحقیق نزدیک بودن ضریبK معادله کوستیاکف با ضریب جذبی S در معادله فیلیپ است که این نشانگر وابستگی ضریب K به خواص فیزیکی خاک می باشد.

نفوذپذیری، استوانه های دوگانه، معادلات نفوذ کوستیاکف، کوستیاک فلوییس، فیلیپ و سازمان حفاظت خاک امریکا (SCS) و آبیاری