محمد اسکندری ثانی - عضو هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند
ابراهیم رضائی - کارشناس جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه بیرجند

توسعه شهری زمانی می تواند در جهت پایداری قرار گیرد که بتواند راهکارهایی مشخص، برای تامین مطلوب نیازهای خدماتی ساکنانارائه دهد، لیکن به علت نگرش بخشی، ضعف ساختاری مدیریت شهری و فقدان مشارکت مردمی، سازمانهای خدمات رسان شهرینتوانستند به صورت کارا به توزیع فضایی عادلانه خدمات بپردازند. بر این اساس برقراری عدالت در توزیع خدمات شهری در محلات شهریمی تواند نقشی موثر در توسعه پایدارمحله ای داشته باشد. به عبارتی دیگر، توزیع خدمات باید به گونه ای باشد که محلات کمتر توسعهیافته با خطر از دست دادن جمعیت و نابودی محله مواجه نشوند. در این پژوهش به صورت موردی، محلات هفت گانه شهر بیرجند درارتباط با جانمایی 16 نوع از خدمات شهری (مهد کودک، پیش دبستانی، دبستان، راهنمایی، متوسطه، آموزش عالی،مراکز بهداشت، داروخانه،اورژانس، بیمارستان، پارک و فضای سبز،آتش نشانی، کتابخانه، فضاهای ورزشی و کاربری های انتظامی) بررسی شده است. این پژوهشکاربردی- توسعه ای و روش بررسی در آن توصیفی تحلیلی است. هدف پژوهش تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در محلات شهر بیرجند و بررسی تاثیر توزیع انها بر قیمت زمین و مسکن است. نتایج نشان می دهد که ضریب شاخص مرکزیت برای محلات مختلف از41.3 برای محله هفت تا 123.9 برای محله چهار است که نشان از توزیع ناعادلانه خدمات شهری دارد. با بررسی رابطه بین شاخصمرکزیت و میانگین قیمت زمین و مسکن از طریق همبستگی پیرسون در نرم افزار Spss به نظر می رسد که عامل دسترسی، نزدیکی بهمرکز و خدمات شهری مهم ترین عامل افزایش قیمت زمین و مسکن در محلات شهر بیرجند بوده است.

تحلیل فضایی، عدالت اجتماعی، قیمت زمین و مسکن، توزیع خدمات شهری