نرگس سوری - کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران

پژوهش حا ضر به بازخوانی و باز شنا سی منطق تبیین و مع ضل نظری یکی از جامعهشناسان متاخر در ایران یعنی احمد اشرف به عنوان یکی از چهرههایی که با مو سسه علوم و تحقیقات اجتماعی تا سیس شده در سال 1337 همکاری داشته، میپردازد. اهمیت این مطالعه در این ا ست که جامعه شنا سی در شرایط کنونی تنها به وا سطه تجدید نظر و رجوع نقادانه به میراث و سنت نظری خود قادر خواهد بود تا از و ضعیت شکننده ای که در آن قرار دارد، فراروی کند. نو شتار حا ضر بازخوانی نقادانه آثار احمد ا شرف به عنوان بخشی از این سنت نظری را در دو سطح دنبال خواهد کرد: نخ ست - بررسی مسائل و معضلاتی که اشرف در صدد بوده تا با ارائه الگوی تبیینی جامعهشناختی بدانها پا سخ دهد و دوم برر سی تاثیرپذیری و وام گیری او از جامعه شنا سان غربی در بنیان نهادن الگوی تبیینی خود. روشی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته، روش اسنادی و کتابخ انهای است. در نتیجه بررسی منطق تبیین، معضل نظری و نحوه وام گیری اشرف از کلاسیکها، یکی از سنتهای فکری حاکم بر جامعهشناسی ایران شنا سایی می شود و آن سنت مارکسیستی ا ست که با وام گیری از مباحث مارکس و منطق بحث او در صدد برآمده تا تبیینی از م سائل عمده جامعه ایران ارائه دهد اما این سنت مارکسیستی را باید آشکارا انتقادی دانست به این معنا که وام گیری آن از رویکرد مارکسیستی همراه با بازخوانی انتقادی است بنابراین بیش از آنکه بتوان به آن عنوان یک جامعهشناسی وابسته و تقلیدی را داد، باید آن را رویکردی تطبیقی-انتقا دی دانست که سعی دارد با مراجعه به تاریخ و شناخت خودویژگی های نظام اجتماعی ایران از یک سو و مقایسه آن با سیر تحولات در غرب از سوی دیگر به تبیینی از چرایی و چگونگی مسائل دست یابد.

ماتریالیسم دیالکتیک، جامعه شنا سی طبیقی -انتقادی، تقلیلگرایی نظری، معضل نظری، منطق تبیین