رحیم یوسفی زاده - کارشناس اداره کل هواشناسی مازندران و دانشجوی دکتری اقلیم شناسی گرایش تغییرات آب و هوا، دانشگاه زنجان
حمیدرضا ملکی - مسؤل گروه تحقیقات هواشناسی استان سمنان
نوربخش داداشی - مدیر کل هواشناسی مازندران
سیدمحمد هاشمیان - کارشناس اداره کل هواشناسی مازندران

هدف از این مطالعه شناسایی رفتار تغییرات زمانی و مکانی رخداد آستانههای بارش سنگین ماهانه ایران میباشد. برای این منظور دادههای بارش روزانه از پایگاه اسفزاری که توسط دکتر مسعودیان در دانشگاه اصفهان تهیه شده بود استفادهگردیده است. این دادهها از ابتدای سال تأسیس تا 1383 میباشد. بهمنظور تکمیل دادهها از سال 1383 تا 1390 دادههای بارش روزانه برای 459 ایستگاه از سازمان هواشناسی کشور استخراج گردیده است و با استفاده از همان روش و تکنیکمیان یابی شده و به پایگاه دادههای اولیه اضافه گردیده است. برای انجام محاسبات از امکانات برنامهنویسی در محیط نرمافزار Matlabو نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرمافزارSurferبهره گرفته شد. بهمنظور تحلیل الگوی روند از شاخص فضایی موران استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ضریب تغییرپذیری آستانههای بارشسنگین ماهانه در ایران بسیار زیاد میباشد؛ بهطوری که بیشترین ضریب تغییرات آستانههای بارش سنگین ماهانه در ماه- های گرم سال، درجنوب(سواحل خلیج فارس و درسای عمان) و جنوب شرق کشور رخ داده است و در ماههای سرد سال،به دلیل تنوع ورود تودههای بارشی به ایران در جنوب و جنوب غرب کشور رخ داده است. بااینوجود در ماههای گرم سالنواحی جنوب شرق کشور به دلیل تأثیر بارشهای موسمی دارای آستانه بالا میباشد. بنابراین میتوان گفت که افزایش یا کاهش آستانههای بارش سنگین علاوه بر اینکه از عوامل محلی تأثیر میپذیرد به شدت تحت تأثیر عوامل کلانمقیاس و عوامل بیرونی میباشد. نتایج حاصل از تحلیل الگوی روند آستانهها بیانگر این است که الگوی خودهمبستگی فضایی در ماههای سرد سال الگوی خوشهای پایین و روند کاهشی برخوردار است. الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت در ماهای گرم سال روند کاهشی و در ماههای سرد سال دارای روند افزایشی بوده است.

بارش های حدی، ضریب تغییرات، روند، شاخصMoran/ایران