نازلی محمودیان - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
اصغر عربیان - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی ،عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

امروزه، پایه های علوم از اهمیت بسیاری برخوردارند ،یکی از این علوم، رشته فقه است که جهت تحقیق هرچه بیشتر این علم بایستی به فراگیری دیگر علوم مرتبط از جمله قواعد فقه وقواعد اصول پرداخت.بدیهی است که برای به دست آوردن احکام مسائل جزئی شرعی، هم به قواعدفقهی نیاز است و هم به قواعد اصولی، لذا این دو دسته از قواعد شباهت بیشتری به یکدیگر دارند، از این رو جداسازی و دریافت نقاط تمایز آنها ازاهمیت ویژه ای برخوردار است ،البته تفاوت این دو را میتوان از چند جهت دانست. یکی به جهت تفاوت در دامنه شمول هر یک از آنها،به تعبیر دیگر مسأله اصولی، کبرای قیاسی قرار می گیرد و مستقیماً مربوط به افعال مکلفین نمی شود درحالی که قاعده فقهی ، مستقیماً به فعل مکلف مربوط می شود. همچنین فایده و نتیجه قاعده اصولی مختص مجتهد است اما قاعده فقهیه فایده و نتیجه اش به نحو مشترک برای مجتهد و مقلد قابل استفاده است.و در نهایت اینکه قاعده فقهی خودش مقصود بالاصاله است ولی قاعده اصولی خودش مقصود باالاصاله نیست .

مسائل اصولی ،قواعد فقهی،استنباط،مجتهد ،مقلد