محسن آیت اللهی مهرجردی - کارشناس ارشد بخش تحقیقات علوم دامی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی
عبدالحسین سمیع - دانشیار گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان
جواد پوررضا - استاد گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

بمنظور بررسی‌ استفاده‌ از سطوح‌ مختلف‌ نخود در جیره‌ طیور, آزمایشی‌ بر روی‌ جوجه‌های‌ گوشتی‌ در دومرحله‌ انجام‌ گرفت‌. در مرحله‌ نخست‌ انرژی‌ قابل‌ سوخت‌ ساز نخود، بدو صورت‌ خام‌ و پخته‌ با استفاده‌ از 18قطعه‌ خروس‌ بالغ‌ لگهورن‌ مورد سنجش‌ و ارزیابی‌ قرار گرفت‌. در مرحله‌ دوم‌ 288 قطعه‌ جوجه‌ یکروزه‌ گوشتی‌بمدت‌ 8 هفته‌ تحت‌ یک‌ طرح‌ کاملاً تصادفی‌ به‌ روش‌ فاکتوریل‌ در 8 تیمار و سه‌ تکرار از جیره‌هائی‌ با انرژی‌ وپروتئین‌ یکسان‌ که‌ دارای‌ مقادیر صفر، 10، 20 و30 درصد نخود بصورت‌ خام‌ و یا پخته‌ شده‌ بمدت‌ 30 دقیقه‌بودند، بمنظور تعیین‌ ارزش‌ غذائی‌ نخود بصورت‌ خام‌ و پخته‌، تغذیه‌ شدند. در پایان‌ آزمایش‌ از هر تکرار دو قطعه ‌مرغ‌ و دو قطعه‌ خروس‌ کشتار و قطعات‌ مربوط‌ به‌ لاشه‌ بررسی‌ گردید. نتایج‌ مرحله‌ اول‌ آزمایش‌ (سیبالد) نشان‌ دادکه‌ پختن‌ نخود بمدت‌ 30 دقیقه‌ تأثیر معنی‌داری‌ در انرژی‌ قابل‌ سوخت‌ و ساز نخود ندارد.نتایج‌ مرحله‌ دوم‌ این‌ تحقیق‌ حاکی‌ از آنست‌ که‌ پختن‌ و نیز سطوح‌ مختلف‌ مصرف‌ نخود تأثیر معنی‌ داری‌ برمیانگین‌ وزن‌ بدن‌ جوجه‌های‌ تغذیه‌ شده‌ با تیمارهای‌ مختلف‌ در پایان‌ آزمایش نشان نداد، اگر چه ‌بیشترین‌ وزن‌ بدن‌ مربوط‌ به‌ تیمارهای‌ حاوی‌ نخود خام‌ و در سطوح‌ مختلف‌ مصرف‌ مربوط‌ به‌ تیمار حاوی‌ 30درصد نخود بود. در مورد ضریب‌ تبدیل‌ غذائی‌ جوجه‌های‌ تحت‌ تیمارهای‌ مختلف‌ نیز ‌تفاوت‌ معنی‌ داری‌ مشاهده‌ نگردید. هر چند بهترین‌ ضریب‌ تبدیل‌ غذائی‌ مربوط‌ به‌ تیمارهای‌ حاوی‌ نخود پخته‌ ودرسطح‌ 30 درصد مصرف‌ نخود بود. در رابطه‌ با وزن‌ و درصد لوزالمعده‌ جوجه‌های‌ تحت‌ آزمایش‌ مابین تیمارهای حاوی نخود خام وپخته تفاوت‌ معنی‌دار(P<0.05 ) ولی در سطوح مختلف مصرف ‌ مابین‌ تیمارها تفاوت آماری مشاهده نشد. اختلافات در میزان‌ و درصد ذخیره‌ چربی‌ محوطه‌ بطنی‌ مابین‌ تیمارهای‌ حاوی‌ نخود خام‌ و پخته‌ غیر‌معنی‌دار بود، با این‌ وجود در بین‌ سطوح‌ مختلف‌ مصرف‌ اختلافات‌ معنی‌ داری‌ مشاهده‌گردید(P<0.05). نتایج‌ حاصل‌ ازاین‌ تحقیق‌ حاکی‌ از آنست‌ که‌ میتوان‌ از نخود بعنوان‌ یکی‌ از منابع‌ خوب‌ تامین‌کننده‌ انرژی‌ و پروتئین‌ مورد نیاز طیور بهره‌ برد هر چند در مورد زمان‌ مناسب‌ پخت‌ نخود همانگونه‌ که‌ در سایرگزارشات‌ نیز بیان‌ شده‌ به‌ تحقیقات‌ بیشتری‌ نیاز است‌.

نخود خام‌ و پخته‌، انرژی‌ قابل‌ متابولیسم‌، پروتئین‌، جوجه‌های‌ گوشتی‌