جستجوی معیارهای «مردم واری» در خانه های سنتی یزد؛ نمونه های موردی: خانه های رسولیان، مرتاض و شکوهی

خانه به عنوان قرارگاه رفتاری خانواده، از لحاظ عملکردی و کالبدی، مکان شکل گیری رفتار، فرهنگ و اخلاق واحد اجتماع است. خانه سنتی ایرانی همواره مکانی سازنده، دارای ارزش و کیفیت های مناسب برای این مهم بوده است. اما این قابلیت در خانه های امروز ایران بسیار کم رمق و مخدوش شده است و بسیاری از ارزش ها و کیفیت ها و از جمله آنها ویژگی «مردم واری» در اثر روند تغییرات ناشی از رویکرد تجدد دوران معاصر رنگ باخته است. بر خلاف گذشته که فضاها با ویژگی های مردم واری و توجه همه جانبه به مقیاس انسانی پدید می آمدند، امروزه مقوله مردم واری در ساده ترین شکل آن یعنی مقیاس انسانی، در بسیاری از فضاها دیده نمی شود. لذا در همین راستا، از ضرورت های امروز معماری ما، شناسایی جایگاه، اصول و معیارهای مردم واری در جهت احیای بخشی از ویژگی های اصیل معماری کشورمان است. این پژوهش با همین هدف و در جستجوی معیارهایی در معماری ایرانی است که می تواند منجر به شکل گیری کیفیت های مطلوب به لحاظ مردم واری در معماری خانه معاصر شود. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که با نیم نگاهی به مفهوم مردم واری، معنای خانه، معماری ایرانی و بازشناسی ارزش ها و معیارهای مردم واری در خانه، به بررسی، تحلیل و تجزیه سه نمونه خانه انتخاب شده در شهر یزد می پردازد. این سه نمونه، از طریق مصاحبه و پرسشنامه با ﻃﺮح ﺳﺆاﻻتی ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ انتخاب می شوند تا از روایی و اعتبار آن ها برای مطالعه مؤلفه های مختلف مردم واری، اطمینان حاصل شود. از طریق توصیف و تحلیل موردی و تطبیقی نمونه ها، مؤلفه ها و معیارهای مردم واری در آنها استخراج می گردند. نهایتاً با توجه به ابعاد و مؤلفه های بررسی شده از تحقیقات موردی و میدانی و با تکیه بر مبانی و معیارهای مردم واری معیارهایی ارائه می شوند که می توانند دستمایه های لازم برای ارائه الگوهای طراحی خانه های معاصر یزد را در اختیار طراحان بگذارند.

کلیدواژه ها:

مردم واری ، خانه سنتی ، رسولیان ، مرتاض ، شکوهی