آذرخش ترابی جفرودی - دانشجوی سابق زراعت
امیر فیاض مقدم - عضو هیات علمی علمی دانشگاه ارومیه
عبدا... حسن زاده قورت تپه - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات کشاورزی

در ایران از دیرباز حبوبات پس از غلات به عنوان دومین منبع مهم غذایی مردم مطرح بوده است. علاوه بر آن حبوبات بدلیل اینکه سرشار از پروتئین بوده و حاوی 18 تا 32 درصد پروتئین هستند، نقش مهمی در تا مین مواد پروتئینی مورد نیاز بشر دارند. به منظور بررسی اثرات تراکم‌ و آرایش ‌های مختلف کاشت بر عملکرد دانه و درصد پروتئین دو رقم لوبیا قرمز تحت شرایط فاریاب، تحقیقی در سال زراعی1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه اجرا شد. این پژوهش به صورت طرح کرت ‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی درسه تکرار انجام گردید. کرت‌های اصلی به سه فاصله ردیف (30، 45 و60 سانتی‌متر ) و کرت ‌های فرعی به سه فاصله روی ردیف (5 ، 10 و 15 سانتی‌متر ) و دو رقم ( درخشان و ناز ) متعلق به تیپ ‌های رشدی Ι و П اختصاص یافت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر فاصله بین دو بوته در ردیف و فاصله بین ردیف بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود و با کاهش فواصل بین ردیف و بین دو بوته در ردیف بر عملکرد دانه در واحد سطح افزوده شد و بالاترین عملکرد دانه در ارقام ناز و درخشان به ترتیب در آرایش های کاشت 5 × 30 و 10 × 30 سانتی متر بدست آمد. اثر فواصل بین دو بوته در ردیف بر روی درصد پروتئین دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود و با افزایش فواصل بین دو بوته در ردیف درصد پروتئین دانه افزایش یافت. فاصله بین ردیف تاثیر معنی داری بر درصد پروتئین دانه نداشت. حداکثر درصد پروتئین دانه در تراکم 11/11 بوته در متر مربع و آرایش کاشت 60 × 15 سانتی ‌متر حاصل آمد. با این وجود به دلیل افزایش عملکرد دانه در تراکم‌های بالاتر و ‌آرایش‌های کاشت نزدیک به کا شت مربعی میزان عملکرد پروتئین با افزایش تراکم بوته افزایش یافت. تحت شرایط مورد آزمایش رقم درخشان (با تیپ رشدی بوته‌ای) در مقایسه با رقم ناز (تیپ رشدی رونده) تولید درصد پروتئین بالاتری را نمود.

لوبیا قرمز، تراکم بوته، آرایش کاشت، عملکرد دانه، درصد پروتئین دانه، عملکرد پروتئین دانه