محمد آزغ - دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه اصفهان

ارجان در حوالی بهبهان کنونی و میانه راه شیراز و اهواز قرار گرفته بود. بیشتر منابع دوره ی اسلامی برآنند که شهر ارجان به وسیله ی قباد ساسانی در سال 502 میلادی ساخته شده، اما کشف گور باستانی کتین هوتران در سال 1361 ه. ش گویای قدمت این شهر در دوره ی قبل از ورود آریایی ها به ایران است. گور مکشوفه کتین هوتران فرزند پادشاه عیلامی همراه با جام ارجان و حلقه قدرت، شوکت و عظمت فرهنگی و هنری ارجان را به نمایش می گذارد و با عرضه اطلاعات گران بهایی، تاریخ ارجان را معلوم می دارد. آرامگاه کشف شده نشان می دهد که این منطقه مربوط به نیمه اول قرن 8 ق. م است. علاوه بر این جام برنزی به دست آمده از مقبره ارجان حاکی از قدمت شهر ارجان در دوره ایلام دارد. پرستشگاه معروف ایلامی موسوم به « نه نه یا نانا» در ایلام قدیم در شمال شهر ارجان در محل کوهستانی معروف به تنگ سروک، نیز حاکی از قدمت این منطقه در دوره ایلامی است. در اواخر عصر ساسانی ارجان به شهری مهم تبدیل گردید، به طوری که یکی از ایالات پنجگانه فارس محسوب می شد. می توان گفت که ارجان با این نام یا نام های دیگر قدمت در دوره ایلامی دارد، اما در دوره ساسانیان به اوج رونق و شکوفایی رسید. در این مقاله از روش کتابخانه ای و فیش برداری استفاده شده است.

ارجان، عیلام، کتین هوتران، حلقه قدرت، قباد ساسانی