بررسی اثر جهش‌زایی پرتوگاما و دی‌اتیل‌سولفات در گلایول (Gladiolus grandiflora)

گلایول یکی از گل‌های بسیار زیبا است که در ایران جزء پرفروش‌ترین گل‌های شاخه‌بریده محسوب می‌گردد. گلایول از طریق غیرجنسی تکثیر می‌شود و به همین دلیل بعد از مدتی کورم‌های آن ممکن است به انواع آلودگی مبتلا شده و در ویژگی‌ها دچار زوال گردد. یکی از روش‌های ایجاد ارقام جدید استفاده از مواد جهش‌زا یا موتاژن می‌باشد. در ایران به دلیل امکان تولید پرتو گاما در سازمان انرژی اتمی برای القای تغییرات ژنتیکی برخی آزمایشات بر روی اصلاح گندم، پنبه و برنج صورت گرفته، اما در مورد گیاهان زینتی بسیار کم کار شده است.مواد جهش‌زا فیزیکی (نظیر پرتوهای پرانرژی) یا شیمیایی (نظیر دی‌اتیل‌سولفات) بوده و قادرند با مکانیسم متفاوت در ژنوم موجود زنده اثر کرده و تغییرات قابل توارثی را ایجاد کنند. پرتو گاما از پرتو‌های یونیزه‌کننده الکترومغناطیسی است، که بنا بر تئوری هدف مستقیماً بر ماده ژنتیکی اصابت کرده و سبب موتاسیون ژنی یا تغییرات کروموزمی می‌شود. اثر غیرمستقیم این پرتو در سیستم بیولوژیکی ایجاد رادیکال‌های پرانرژی می‌باشد که با ایجاد پیوندهای شیمیایی و واکنش با سایر مولکول‌ها انرژی خود را تخلیه می‌کنند. دی‌اتیل‌سولفات یک الکیل‌کننده دو‌کاره می‌باشد اما همانند الکیل‌کننده‌های یک کاره عمل کرده و فقط یک گروه الکیل را وارد واکنش می‌کند. مواد الکیل‌کننده سبب متیلاسیون یا اتیلاسیون می‌شوند. دی‌متیل‌سولفات باعث متیلاسیون بازها و دی‌اتیل‌سولفات باعث اتیلاسیون گروه‌های فسفات می‌گردد. پتانسیل جهش‌زایی اتیل‌کننده‌ها از متیل‌کننده‌ها بیشتر است. لذا هدف از این تحقیق بررسی پتانسیل جهش‌زایی پرتو گاما و ماده دی‌اتیل‌سولفات و تعیین دز (میزان) مناسب آنها بر روی گلایول می‌باشد.