مصطفی رزاق منش
تلما سالمی
مانی سراج

آب مورد نیاز اراضی کشاورزی دشت تبریز علاوه بر منابع آبهای سطحی همانند آجی چای، کومور چای و سنیخ چای، از منابع آبهای زیرزمینی هم تامین می گردد. بنابراین بمنظور استفاده از آبهای زیر زمینی برای مقاصد آبیاری بایستی به مطالعه کمی و کیفی اینگونه منابع پرداخته شود. این مطالعات با اهدافی چون شناخت وضعیت منابع آبهای زیر زمینی در وضعیت کنونی و بررسی امکان برآورده نمودن نیازهای آینده و با توجه به احداث شبکه آبیاری و زهکشی، بررسی اثرات احداث این شبکه بر وضعیت آبهای زیرزمینی منطقه مطالعه گردید. با توجه به اهداف بیان گردیده بنظور شبیه سازی رفتار آبخوانهای موجود در منطقه در وضعیت کنونی و پیش بینی رفتار آنها در آینده، همچنین بررسی کمی و کیفی آبهای زیرزینی منطقه مطالعاتی از مدلهای PMWIN و مدل انتقال محلولها در محیطهای متخلخل MT3S استفاده گردید. در انجام این مطالعه، منطقه مطالعاتی به چهار واحد آبیاری تقسیم گردید و در طی این شبیه سازی بمنظور بررسی رفتار آبخوانها در دراز مدت، چهارسناریو در نظر گرفته شد. پس از انتخاب مدلهای مورد نیاز با توجه به اطلاعات موجود از وضعیت آبهای زیر زینی منطقه مدلهای موجود کالیبره گرید و با توجه به حالات در نظر گرفته شده، این مطالعه برای یک دوره 16 ساله انجام گردید و نتایج نشان دادند که بعنوان ثال در ناحیه آبیاری شماره 2، تعداد 25 چاه عمیق و نیمه عمیق موجود می باشد که میزان برداشت فعلی در منطقه بیشتر ازحد مجاز سالانه می باشد. مدل مطالعاتی همچنان نشان دادکه با افزایش برداشت در طولانی مدت باعث افت سطح ایستابی تا حدود 5 متر خواهد گردید و میزان شوری آب زیر زمینی در دراز مدت افزایش پیدا خواهد کرد.

آجی چای، آبهای زیرزمینی، شبکه آبیاری و زهکشی ، MT3D ،PMWIN