امیرحسین حمیدیان - استادیار گروه مهندسی مح ط زیست، دانشکده منابع طب عی دانشگاه تهران، کرج، ایران
منوچهر خزاعی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی مح ط زیست، دانشکده منابع طب عی دانشگاه تهران، کرج، ایران
افشین علیزاده شعبانی - استادیار گروه مهندسی مح ط زیست، دانشکده منابع طب عی دانشگاه تهران، کرج، ایران
سهراب اشرفی - استادیار گروه مهندسی مح ط زیست، دانشکده منابع طب عی دانشگاه تهران، کرج، ایران

فرایندهای صنعتی مختلف مقادیر باالیی از فلزات را تولید میکنند و از این طریق بر اکوسیستمهای طبیعی،گیاهان و جانوران تأثیر میگذارند. در نتیجه تعیین مقادیر آنها به دلیل اثر تجمعی که در بافتهای مختلف جانوران دارند، امر بسیار مهمی تلقی میشود. جوندگان به دلیل جثه کوچکی که نسبت به پستانداران بزرگ جثه دارند دارای میزان متابولیسم باالتری نسبت به آنها هستند در نتیجه بیشتر در معرض الاینده های محیطی قرار میگیرند. در این مطالعه سعی شده است که با روش آماری تجزیه به مؤلفههای اصلی که یک روش آماری چند متغیره است، غلظت فلزات آلومینیوم، مس، روی، آهن، سرب، کادمیم، کبالت، سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، کروم، نیکل، استرانسیم در بافتهای کبد، مو، قلب و استخوان ران جرد ایرانی بررسی شود. نمونهها با استفاده از تله فنری در تابستان 1391 از محدوده معدن مس دره زرشک جمع آوری گردید. غلظت فلزات در بافتهای مختلف با روش هضم مرطوبو با دستگاه OES-ICP اندازهگیری شد. غلظت فلزات کادمیم، کبالت وسرب در نمونه هازیر حد تشخیص دستگاه بودند. سه مؤلفهی اصلی از آزمون تجزیه به مؤلفههای اصلی استخراج شد که در مجموع حدود 88 درصد از واریانس کل را توضیح میدادند. فلزات کلسیم، سدیم، روی، منیزیم، پتاسیم و استرانسیم با مؤلفه اول، فلزات آهن، نیکل، کروم و آلومینیوم با مؤلفه دوم و فلز مس با مؤلفه سوم همبستگی بالایی را نشان دادند. تمامی فلزات قرار گرفته در مؤلفه اول به غیر از روی در بافت استخوان و فلزات قرار گرفته در مؤلفه دوم و سوم در بافت مو تجمع بیشتری داشتند.

تجزیه به مؤلفههای اصلی، جرد ایرانی، فلز، بافت، دره زرشک