سیده نرگس تنهایی - کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی و پژوهشگر جهاد دانشگاهی مشهد
عبدالرحیم قنوات - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
مریم معزی - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

عواملی را که در آسیب رساندن و تخریب بناهای تاریخی ایران نقش داشته است، میتوان به دو دسته تقسیم کرد: نخست، پدیدههایی طبیعی همچون سیل، زلزله، قحط و خشکسالی، و دوم، رفتارهای انسانی که گاه خواسته و گاه ناخواسته، خسارتهایی را به بناهای تاریخی وارد ساخته است. سیاست -های نادرست حاکمان که معمولاً منجر به بروز جنگ و درگیری شده، کشمکش و نزاع می ان پیروان فرق و مذاهب گوناگون، وضعیت نامناسب اقتصادی جامعه و از دست رفتن جنبه کاربردی برخی ازبناها، از جمله عوامل انسانی است که در صدمه و آسیب رساندن به بناهای تاریخی نقشی مؤثرداشته اند.این مقاله به عوامل تخریب کننده آثار معماری ایران در عصر اسلامی تا برآمدن مغولان (سده ۷ ق)پرداخته است.این کار با جستجو در منابع تاریخی، جغرافیایی و ادبی و تکیه بر گزارشهای موجود در این آثارصورت پذیرفته است

معماری ایران، عوامل مخرب، بلایای طبیعی، درگیری های سیاسی، منازعاتمذهبی