منازل وجودی انسان در حرکت استکمالی عقل از منظر ملاصدرا

  • سال انتشار: 1395
  • محل انتشار: دو فصلنامه پژوهش های هستی شناختی، دوره: 5، شماره: 9
  • کد COI اختصاصی: JR_ORJ-5-9_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 1148
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمدمهدی گرجیان

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

معصومه اسماعیلی

استادیار گروه شیعه شناسی دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی

چکیده

انسان دارای حقیقتی استکمالی و مقام لایقفی است، اما این موضوع که از نظر ملاصدرا، منازل انسان در سیر استکمالی چیست؟ و انسان برای وصول به مراتب کمال، چه منازلی را از سر میگذراند، مسألهمورد تحقیق در این نوشتار است. هستی دارای مراتب طبیعی، مثالی و عقلی بوده و انسان به تبع آن دارای مراتب وجودی حسی، خیالی و عقلی است. انسان از مقام جسمانی با استمداد از عقل نظری وعملی و بهرهگیری از جذبه ربانی عبور میکند و به سمت تجرد خیالی میرود و پس از استکمال در این درجه به درجه عقلی میرسد، شخص انسانی دارای اکوان متعددی است و در هر انسان جسمانی، انسانینفسانی و عقلی موجود است. ایشان در تقریر سیر استکمال نفس بر اساس حرکت جوهری، از مرتبه حس به خیال و از خیال به عقل، انسان را متوقف نمیداند و مرتبه فوق عقلی نیز برای او قائل است وراهیابی به کمال باید در عقل نظری و عملی اشتداد یابد و این استکمال در عقل نظری در مرتبهای متوقف نمیماند و عبور از عقل مستفاد و رسیدن به مقام فنای فی الله راه را برای سلوک در مراتب فنا میگشایدو در مرتبه عقل عملی نیز میان قوای علم و غضب و شهوت اعتدال ایجاد مینماید، به مراتب کمالی نائل میآید و در نهایت عقل عملی و نظری در مرتبه وصول به فنای فی الله با یکدیگر متحد میشوند. براساس راهبرد حکمت متعالیه که جامعی از برهان، قرآن و عرفان است، معلوم میگردد که در حرکت جبلی و ارادی انسان در قوس صعود میتواند همه مراتب امکانی را تا فراسوی بینهایت و مقام لایقفی بپیماید.

کلیدواژه ها

نفس، استکمال نفس، منازل وجودی، مثالی، عقلی، فوق عقلی، عقل نظری، عقل عملی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.