جواد علایی مقدم - دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه مازندران و عضو هیات علمی دانشگاه زابل
سید رسول موسوی حاجی - دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران
رضا مهرآفرین - دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران

با توجه به بررسیها و مطالعات باستان شناسی صورت گرفته در سیستان بیش از 900 محوطه باستانی متعلق به دوران برنز شناسایی شد که از یک سو دارای بیشترین تراکم نقاط استقراری نسبت به دوران های دیگر است و از سوی دیگر نیز به لحاظ تنوع و تراکم مواد فرهنگی سطحی از منحصر به فرد ترین محوطه های ایران زمین محسوب می گردد. بر اساس متغیر مواد فرهنگی سطحی می توان محوطه های این دوران را به سه دسته محوطه های صنعتی، محوطه های غیر صنعتی و محوطه های نیمه صنعتی تقسیم نمود. محوطه های صنعتی شامل محوطه هایی می گردد که دارای بیشترین تراکم جوش کوره، سرباره فلز ، بوته های ذوب فلز، ظروف نیمه کاره سنگی، تراشه، ابزار سنگی شکسته و دور ریز های سنگی می باشند. محوطه های غیر صنعتی شامل محوطه هایی می گردد که در آنها هیچ گونه مواد فرهنگی مربوط به فعالیت های صنعتی قابل رویت نیست و در نهایت محوطه های نیمه صنعتی شامل محوطه هایی می گردد که شواهد اندکی از فعالیت صنعتی (نسبت به کل شواهد موجود) در بخشی از آنها قابل رویت است. به توجه به نتایج به دست آمده که مبتنی بر بررسی ها و کاوش های باستان شناسی در منطقه می باشد و به صورت مفصل در این مقاله به آن اشاره می گردد، بیشتر ساکنان استقرارهای عصر مفرغ سیستان به فعالیتهای صنعتی و تولیدی می پرداختند که بیشترین آن شامل کوره های پخت سفال و پس از آن تولید ابزار و وسایل فلزی می شده است.

سیستان، استقرارهای عصر مفرغ، کارگاه های صنعتی، کوره های باستانی، مواد فرهنگی