پروین سلیمانی - عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران ایران
طاهره شیشه بری - دانشجوی دکتری رشته مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگی دانشگاه هنر اصفهان

مقبره ملااسماعیل، در کنار مسجدی به همین نام در شهر تاریخی یزد واقع است؛ با توجه به کتیبه منصوب در قسمت ورودی، این بنا متعلق به دوره قاجار است. در داخل مقبره کتیبه ای قرآنی که بخشی از آن منقوش بر روی بستر گچی و بخشی بر روی بستر پارچه ای اجرا شده است. در انتهای کتیبه منقوش گچی تاریخ اجرا ذکر شده و به دوره قاجار اشاره دارد اما کتیبه پارچه ای با تکیه کاغذی فاقد تاریخ است. این پژوهش به دنبال سوالهایی است که به چه دلیل و چرا در میان کتیبه گچی، کتیبه ای با جنس دیگری قرار دارد؛ آیا این دو کتیبه همزمان اجرا شده اند و کتیبه پارچهای متعلق به همین بناست؟ از اهداف مهم این تحقیق؛ تخمین تاریخ کتیبه پارچه ای و بررسی تقدم و تأخر فنون به کار رفته در این مقبره است. با بررسیهای انجام شده نتایج اینگونه بود که ابتدا کتیبه پارچه ای بر روی دیوار نصب و بعد هنرمند اقدام به اجرای کتیبه منقوش گچی کرده است. علت بیان این نظریه، این است که از رنگ آبی در بخش مرزی کتیبه پارچه ای و گچی، نمونه برداری شد و با استفاده از شیمی تر و آنالیز SEM-EDS، که نتیجه هر دو نشان دهنده یک رنگدانه (آبی پروس) بود و اینگونه به نظر می آید که در زمان اجرای کتیبه گچی، بخشی از رنگدانه آبی پروس به بخش های کناری نفوذ کرده است، اما رنگ مورد استفاده برای کتیبه ای پارچه ای که با روش شیمی تر بدست آمد، رنگ آبی نیل است. با توجه به تصاویر میکروسکوپی از نمونه پارچه، به دلیل بافت منظم آن، می توان بیان کرد که پارچه بصورت ماشینی اجرا شده است، که تاریخ ورود ماشین پارچه بافی به ایران به دوره قاجار باز می گردد و به دلیل آنکه ادامه سوره ای که در کتیبه پارچه ای اجرا شده است، از کتیبه گچی آغاز می شود، پس نظریه تعلق کتیبه پارجه ای به بنای دیگر مردود است. برای دستیابی به پرسشهای حاضر؛ مطالعات میدانی، کتابخانه ایی و آزمایشگاهی صورت گرفت و روش پردازش داده ها به صورت تحلیلی و مقایسه ای است.

باستان سنجی، کتیبه، مطالعه، یزد، مقبره ملااسماعیل