نوشین کبوتری - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

تمدن عیلام اولین سلسله ی شاهی در تاریخ نجد ایران است که از همان ابتدای شکل گیری به ترتیب با تمدن های پیشرفته ای چون بابل، آشور، مصر، هیتیت و اورارتو همسایه بوده است. این تمدن شکوهمند درحدود 539-2100 پ.م در منطقه خوزستان و لرستان امروزی، پشتکوه و کوه های بختیاری، فارس و بوشهر حاکمیت داشت. تمدن هیتیت نیز به نوبه خود یکی از مهمترین تمدن هایی است که درحدود 800-1600 پ.م، نخستین پادشاهی را در فلات مرکزی و جنوب شرق آسیای صغیر، بنیان گذاری کرد. این اقوام هند و اروپایی (هیتیت ها) درحدود 2200 پ.م به تدریج وارد فلات مرکزی آسیایصغیر شدند و در کنار بومیان اولیه آسیای صغیر قرار گرفتند. درحدود 1900 پ.م، گروهی از بازرگانان آشوری، مراکز بازرگانی را در بخش مرکزی فلات، با هدف خرید موادخام ارزان در برابر فروش قلع مورد نیاز آسیای صغیر برای ساخت مفرغ، که از طریق بازرگانان عیلامی و از منابع قلع افغانستان تامین می شد، ایجاد کردند. اعتبار و نفوذ عیلام در سرتاسر غرب آسیا بی سابقه بود. تجارت دریایی و تماس های اقتصادی با وجود شبکه ی جاده ای کارامد تنها به دلیل نیاز دولت های همسایه بخصوص آسیای صغیر فزونی یافت که بر اثر این تجارت ها، بی شک افکار، ایده و دانش ساخت و حتی صنعتگران و هنرمندان نیز جابجا می شدند، علاوه بر این، ازدواج سیاسی میان اعضای خانواده سلطنتی، گرفتن اسرا به دنبال جنگ و پیروزی و رد و بدل کردن هدایا میان پادشاهان نیز خود دلیلی بر نقل و انتقال و تاثیر و تاثرات فرهنگی و نفوذ هنری حتی در زمینه هنر نقش برجسته بود. در این مقاله تلاش بر آن است تا با مطالعه منابع مکتوب و داده های باستان شناسی (نقوش برجسته) به مطالعه میزان و کم و کیف تاثیرگذاری هنری این دو تمدن در زمینه نقوش برجسته به لحاظ موضوعی، سبک و شیوه ی تراش بپردازیم.

تمدن هیتیت، تمدن عیلام، هنر نقش برجسته، تاثیرات هنری متقابل