حسن روحی پور - دانشیار؛ موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، بخش تحقیقات بیابان

طوفان گرد و غبار (Dust storm) یک از پدیده های جدی زیست محیطی در بسیاری از مناطق دنیا ست که سبب مصائب قابل توجهی در زمینه ارتباطات، حمل و نقل زمینی و هوا ی، کاهش در آمد ملی و در نهایت روی سلامت انسان و دام شده و در پاره ای از موارد منجر به مرگ انسان و سایر موجودات دیگر می شود. افزایش پدیده طوفان های گرد و غبار در سالهای اخیر در منطقه خاورمیانه و به ویژه در کشورمان که در مقیاس گسترده ای در بسیاری از مناطق جنوبی، غربی و شرق کشور رخداده است یکی از پی آمدهای بیابان زایی است که به کرات در مناطق خشک و نیمه خشک اتفاق می افتد. بیابانزائی در میان 37 چالش مهم جهانی، به عنوان یکی از سه چالش اصلی فراروی بشر در قرن 21 محسوب می شود. بیابان های طبیعی خود به ندرت منشا گرد و غبار هستند، زیرا جدایش پذیری ذرات وحمل آنها در درون بیابان صورت می گیرد. معمولاً حواشی و اطراف بیابان ها منشا اصلی تولید گرد و غبار هستند که به طور تناوبی و یا منظم باد رفت های عظیمی تولید می نمایند که باعث تغیرات شگرفی در محیط اطراف خود می شوند. در حال حاضر؛ مکانیسم حمل رسوب به وسیله عمل باد به خوبی مطالعه و شناخته شده است. ؛ از اینرو چالش اصلی این است که می بایست شرایط و اقداماتی روی بستر خاک و یا سرزمین صورت گیرد که احتمال جدا شدن ذرات و حمل آنها توسط باد امکان پذیر نباشد. بنابراین وضعیت اجتماعی- اقتصادی و به ویژه ابعاد انسانی آن در زمینه تخریب سرزمین باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله تلاش می شود تا تجربیات ملی و جهانی در مواجهه با ریز گردها با یک بررسی همه جانبه ذکر شود.

گرد و غبار؛ تجریبات ملی؛ جهانی