حمیدرضا میربهرسی - کارشناس ارشد شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور- مدیریت مطالعات کرخه
محمدرضا نوری امامزاده ئی - دکترای آبیاری و زهکشی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد

در مناطقی که شدت تبخیر و تعرق پایین است، افت سطح ایستابی و خروج زه آب موجود در خاک فقط در گرو شدت زهکشی می باشد اما در مناطق با شدت بالای تبخیر و تعرق در طی فصل رویش و باردهی، ریشه اغلب گیاهان فعالانه آب را از اعماق خاک جذب کرده و نقش مؤثری در افت سطح ایستابی ایفا می نمایند. بدیهی است که میزان تأثیر تبخیروتعرق به عمق سطح ایستابی بستگی دارد . در مطالعه حاضر از یک رابطه خطی برای بیان تغییرات میزان تبخیر و تعرق با عمق خاک استفاده شده است. خصوصیات خاک و دیگر شرایط حاکم بر منطقه طرح (واقع در استان خوزستان ) نشان می دهد که تبخیر وتعرق تا عمق 1/2 متر نسبت به سطح زمین بر افت سطح ایستایی تاثیرگذار است. شیب خط مذکور برابر 0/008بر روز، برآورد شده که بیانگر نرخ شدت یاد شده می باشد. با وارد کردمعادله این خط در معادله بوسینسک به عنوان یک مولفه چاه (sink term) و با قبول فرضیات دوپوئی و فورشهایمر بدون اعمال هیچ فرض ساده کنند های معادله اخیر به روش عددی حجم های محدود حل شده است. نتایج نشان میدهد که لحاظ کردن تأثیر تبخیروتعرق طی مدت ٦ روز سطح ایستابی را به ترتیب ٦،١٠ و ١٠ سانتیمتر در فواصل زهکشی ٤٠،٦٠ و ٨٠ متر بیشتر از حالتی که این تأثیر در نظر گرفته نشود تقلیل داده است، این امر باعث افزایش فاصله زهکشها به اندازه ٧،١٥ و ١٥ متر و به تبع آن به طور متوسط باعث کاهش ٢٠ درصدی در هزینه های اجرائی طرح شده است.

روشهای عددی، حجم های محدود، تبخیر و تعرق، زهکشی زیرزمینی