نگار افتخار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
محسن وطنخواهی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
علیرضا قلی نژاد پیربازاری - عضو هیئت علمی پژوهشگاه میرات فرهنگی و گردشگری

تجلی هنر شیعی در قالب نقوش و تزئینات، در معماری دوره صوفی به اوج شکوفایی خود رسید. تأثیر تفکر شیمی را بیش تر در آرایه ها و تزئینات معماری اصفهان، حرم حضرت رضا (ع) و امام زاده ها می توان دید. این آرایه هاف گنجینه های غنی، از نقوشی هستند که هنرمندان و پیروان مذهب شیعی علاوه بر زیبایی های صوری بنا، راز و رمزهای فرهنگی و دینی را در آن ها نهفته اند. این مقاله با هدف بازشناسی و بررسی نمادهای هنرهای تزئینی شیعی در معماری ایرانی- اسلامی و ویژگی های آنها در دوره صفوی تدوین شده است. پرسش کلیدی آن است که تجلی هنر تزئینی شیعی در آرایه ها و تزئینات دوره ی صفوی دارای چه مشخصه هایی است؟ این پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی به منظور بازشناسی مفاهیم و مضامین نمادین هنر تزئینی شیعی انجام شده است. نتیجه آن که این نقوش ریشه در آیات قرآنی، احادیث و وقایع تاریخی دارند، و هنرمندان با مصداق یابی در جهان پیرامون، اعداد مقدمس، اشکال و احجام هندسی، عناصر و پدیده های طبیعی، تصاویر و نمادهای جانوری و گیاهی، نور، رنگ و ساخته های نمادین انسانی که قابلیت تطبیق با اندیشه شیعی را داشتند به نقوش خود معنا دادند.

هنرشیعی، هنر تزیینی، معماری ایرانی- اسلامی، نمادهای شیعه، معماری صفوی