اصغر مولائی - دانشجوی دکترایشهرسازی اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

نظم یکی از ویژگی های اصلی خلقت الهی است و جایگاهی بسیار رفیع در مبانی دین مبین اسلام، به ویژه قرآن کریم و روایات دارد. تمدن به مثابه مهمترین دستاورد بشری از طریق ایجاد نظم در تمامی ابعاد فرهنگی، اجتماعی،کالبدی، اقتصادی و سیاسی قابل حصول میباشد. تمدن ا یرانی_اسلامی در دوره های مختلف تاریخی به ویژه دوره های تاریخی آل بویه، سلجوقی و صفوی در نتیجه حاکمیت سامانه های دقیق و پویای سیاسی، اقتصادی،فرهنگی و مدیریتی عظیمی بوده است که دستاوردهای آن تمدن ایرانی_اسلامی در آثارفرهنگی، معمار ی، هنری،ادبی و شهرسازی نمود یافته است.نظم در شهر اسلامی متاثر از اصل بنیادین وحدت در نظام جامعه اسلامی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، کالبدی،هندسی و طبیعی تجلی یافته است. در مدیریت شهر اسلامی، هر نظمی برگرفته از نظامی پویا، وحدت بخش است.نظامهای مذکور همگی یا برگرفته از اصول و تعالیم دین مبین اسلام بوده یا هماهنگ با تعالیم اسلامی بوده که در زندگی روزمره مسلمانان جاری میباشند بطوریکه رعایت این اصول و حقوق در شهر اسلامی به عنوان جزئی از عقاید و حقوق مسلم برای مسلمانان پذیرفته میشود. احترام به این نظم های از قبل موجود و توجه به آنها در تصمیمها و اقدامها، همان نظم مداری و وحدت گرایی است. حیات و پایداری شهر اسلامی با نظم و وحدت عجین بوده و اختلال در نظم شهری با آشوب و بحران و زوال همراه خواهد بود. نگرشهای تک بعدی و بدور از نظام مذکور به بی ثباتی،بی نظمی، آشوب و خسارتهای متعدد در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی منجر خواهد شد. بنابراین نظم یکی از مشخصه های اصلی مدیریت شهری در رویکرد اسلامی است. مدیریت شهری با رویکرد اسلامی میتواند به ماندگار آثار و محصولات تولید شده و کارایی و اثربخشی هرچه بیشتر آن بیانجامد.

نظم، وحدت، تمدن ایرانی_اسلامی، مدیریت شهر اسلامی، نظم اجتماعی، نظم کالبدی