مینا زارع جعفری - مدرس گروه معماری موسسه آموزش عالی نوین

هنرهای شیعی جلوه ای از هنرهای اسلامی و نشانگر تأثیر عمیق تفکرات مذهبی در هنر های مرتبط با آن میباشد،هنرمند شیعی با پایبندی به اصول و عقاید مذهب تشیع خود را ملزم به رعایت و توجه به آن می دانسته است،دلهنرمند ابتدا باید از تشیع تاثیر پیدا کند تا این موضوع در اثرش به منصهء ظهور برسد و تا دل هنرمند از چیزی متاثرنشود، کار او اصلا هنری نیست. اگر کسی کاری را کپی می کند، با احساس و مغزش کاری ندارد، فقط به تصویری نگاهمی کند و دستش حرکت می کند، این هنر باطل است و این کار هنری نیست. کار هنری آن است که از دل بر آید و بهبیرون تجلی کند و وقتی که آبشخور این دل تشیع است، هنر شیعی رقم می خورد. روح و ماهیت تشیع در هر دو روحکالبدی (ایوان، حیاط مرکزی، حوض، ارتباطات فضایی و ...) و حسی-معنوی (نور، رنگ، تزیینات، ارقام مقدس و ...)بناهای شیعی اثر گذار بوده است. ، به عبارت دیگر صورت استدلالی حاکم بر ابنیه قبلی به صورت لطیف و عرفانی دورهصفوی بدل شد، به گونه ای که جز و کلش با هم ارتباط دارند و یک نوع وحدتی در مجموعه وجود دارد، یک نوع عدالتیحاکم است، زیرا که اینها زاییده ذهن هنرمندان شیعه بودند.دوره ای که می توان گفت هنر های شیعه در معماری تجلی پیدا کردند، دوره صفویه می باشد،در این دوره با حاکمیترسمی مذهب شیعه در ایران، حضور کاملا روشن عناصر شیعی را در معماری مساجد و ابنیه تاریخی شاهدیم.در حقیقت،عصر زرین معماری ایران با سومین شاه صفوی، شاه عباس اول (1995-1038 ق) آغاز می شود. در این مقاله عناصرنمادین هنر شیعی در تزیینات معماری بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی مورد بررسی قرار گرفته است وارتباط معنوی این عناصر با مذهب شیعه و تاثیر تشیع بر معماری و تزیینات این بنا شده است.

نماد، هنر شیعی، تزیینات، بقعه شیخ صفی