سحر خدابخشی - دانشجو دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی(, مربی)دانشگاه آزاد اسلامی خمین
امیر سمیعی - دانشجو لیسانس معماری,دانشگاه آزاد اسلامی خمین
پریسا سمیعی - دانشجو لیسانس معماری,دانشگاه آزاد اسلامی خمین
ناهید حبیبی - دانشجو دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی(, مربی)دانشگاه آزاد اسلامی خمین

این مقاله در پی آن است تا با شناخت نظام اندیشه و زیرساخت های تفکر معماران مساجد ایرانی اسلامی به مطالعه تطبیقی جایگاه وجهت گیری شبستان در معماری مساجد سنتی )دوره صفوی اصفهان( و مساجد معاصر )تهران( بپردازد. هدف پژوهش حاضر آن است کهاهمیت جهت گیری و سلسله مراتب فضایی شبستان در طراحی مساجد ایرانی اسلامی را نشان دهد؛ با مقایسه تطبیقی مساجد سنتی ومعاصر با نظر به شناخت نقاط قوت مساجد سنتی صفوی در طراحی شبستان و کم توجهی های صورت گرفته )به هر دلی ( در مساجد عصر حاضر، امید به این است که این پژوهش شروعی باشد برای توجه بیشتر معماران به طراحی جهت گیری شبستان در مساجد پیش رو. روش پژوهش از نوع تاریخی و توصیفی تحلیلی می باشد و روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای با مطالعه اسناد سخت و نرم -و نیز مطالعه میدانی با مشاهده مساجد سنتی شهر اصفهان و در انتها با ترسیم شابلون های تحلیلی میسر شده است. و در پی آن 5 مسجد دوره صفوی شهر اصفهان و 5 مسجد معاصر شهر تهران ضمن برداشت موقعیت مکانی، از نظر هندسه و چیدمان فضای داخلی و جهت ورود به بنا تا قرارگیری در راستای محور قبله مورد تجزیه و تحلی ساختاری قرارگرفته اند. تشریو موضوع و بررسی تاریخ همساجد سنتی در کنار توصیف نمونه های موفق از این مساجد، مقدمه ای برای تحلی ها و بررسی تفاوت فکری معماران مساجد دو دوره است. مطالعه و تحلی های صورت گرفته بیانگر آن است که در طراحی مساجد معاصر شهر تهران کم توجهی به جهت گیری شبستان صورت گرفته است.

مسجد، جهت گیری شبستان، تحولات فضایی مساجد، مساجد دوره صفوی اصفهان، مساجد دوره معاصر تهران