تعیین قابلیت شکست دانه های برنج تحت بارگذاری ضربه ای

برنج یکی از قدیمی ترین غلات است و بعد از گندم، غذای اصلی اکثر مردم کشور ما را تشکیل می دهد. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) ، سطح زیر کشت شلتوک برنج در ایران برابر با 620000 هکتار و میزان عملکرد آن 3/6 ملیون تن در سال می باشد. یکی از مهم ترین مشکلات تجربه شده در برداشت مکانیزه و عملیات پس از برداشت این محصول، آسیب های مکانیکی وارده به دانه است. در میان مراحل فرآوری برنج، فرآیند خشک کردن نقش عمده ای در ایجاد ضایعات دارد. بنابراین برای کسب اطلاع از تأثیر روش خشک کردن بر تلفات مکانیکی، ارزیابی قابلیت شکست برنج می تواند مفید باشد. طی این پژوهش، اثر رقم (سه رقم به نام های هاشمی، دیلمان و علی کاظمی)، دمای خشک کردن (در سه سطح 30 ، 45 و 60 درجة سانتیگراد)، روش خشک کردن (استفاده از خشک کن و نیز روش طبیعی) و میزان انرژی ضربه ای (در سه سطح 10 ، 23 و 37 میلی ژول) در 10 تکرار، بر مقاومت مکانیکی دانة برنج بررسی شد. به منظور کمی کردن میزان آسیب وارده به دانه، از معیاری به نام شاخص ترک تنشی (SCI) استفاده شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که در دانه های خشک شده توسط خشک کن، رقم و میزان انرژی ضربه ای تأثیر معنی داری در سطح یک درصد بر قابلیت شکست دانة برنج داشته است. از این نظر، تفاوت معنی داری بین دماهای مختلف خشک کردن مشاهده نشد. همچنین اثر متقابل معنی داری بین رقم و دمای خشک کردن، رقم و میزان انرژی اعمالی و نیز دمای خشک کردن و میزان انرژی اعمالی از نظر قابلیت شکست دانة برنج به دست نیامد. در دانه های خشک شده به روش طبیعی، میزان انرژی اعمالی تأثیر معنی داری بر میزان شکست دانه داشت ولی تفاوت معنی داری بین ارقام مختلف مشاهده نشد. ضمناً، اثر متقابل معنی داری بین رقم و میزان انرژی اعمالی طی آزمون ضربه بدست آمد.

کلیدواژه ها:

برنج ، خشک کردن ، ضربه ، قابلیت شکست ، شاخص ترک تنشی