منوچهر اسکندرزاده - دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه آتا تورک ترکیه
معراج جعفری - دانشجوی کارشناسی معماری، دانشگاه آزاد میاندوآب

ایرانیان از دیرباز به حفظ نظافت بدن و شستشوی همیشگی آن اهمیت فراوان می داده اند، در تمام ادیان پیش از اسلام از مهرپرستان گرفته تا زرتشتی ها غسل کردن یکیاز شرط های شرکت در مراسم بوده، این است که نه تنها در یک جایی مثل کاخ شاهی تخت جمشید نشانه هایی از حمام پیدا می کنند بلکه باستان شناس ها، بعد از کلیجست وجو به این نتیجه رسیدند که ساخت حمام های عمومی از عهد هخامنشی در همه شهرهای ایران رایج بوده است، با گسترش اسلام حمام به عنوان یک بنای مهممعماری در جهان اسلام توسعه یافت و به مجموعه ای جدایی ناپذیر از مجموعههای شهری و روستایی تبدیل گردید . مقالهی حاضر به بررسی و مطالعهی حمام لج مهاباد، واقع در استان آذربایجان غربی پرداخته، با توجه به تاریخ منطقه و بناهای مشابه و مصالح به کاررفته در بنا قدمت آن به سالهای 1050 الی 1100 ه.ق یعنی دورهصفویه میرسد از ویژگیهای شاخص بنا کاربرد طاقهای جناغی و کاربندیها در فضای داخلی سربینه است و ویژگی دیگر این حمام سنگ فرش شدن کف آن می باشد.پی و زیر بنای حمام از سنگهای موجود محلی و قسمتهای دیگر بنا از آجر چهارگوش قرمز رنگ و ملات گچ ساخته شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اینحمام مجموعاً دارای دو گنبد بزرگ و شش گنبد کوچکتر آجری در اندازههای متفاوت بوده و آجرهای چهارگوش بکار رفته در ساخت حمام جلوه خاصی به معماری آنبخشیده است.

حمام، آذربایجان غربی، گنبد، آجر