تورج جلیلی - دکترای معماری,عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر
فرناز محمدی الاسوند - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر

از دیرباز در جوامع بشری همواره اجسام نورانی مورد ستایش و احترام انسان ها قرار گرفته تا جایی که حتی آنها را عبادت کرده و می پرستیدند؛ این توجه بیش از اندازه در بسیاری از فرهنگ های اولیه بشری و عقاید مذهبی متفاوت،در طول زمان مشاهده شده است. در برخی جوامع، نور خورشید را نظارهگر بر همه چیز می دانسته و در تشریفات مذهبی به کار می بردند و آن را سمبل روشنایی آسمانی، نگاهبان پیمانها، محافظ نیکوکاران در این جهانو در آخرت و بالاتر از هر چیز، دشمن بزرگ اهریمن و تاریکی، و خداوند نبرد و پیروزی ها قرار می دادند. در اغلب ادیان نور منشا تمام پاکی ها و نیکی هاست، در اسلام نیز نور تجلی گاه ذات و صفات باریتعالی و مبدا تمام جهان می باشد. در واقع نور یکی از اساسی ترین و ضروری ترین پدیده ها در زندگی انسان است که محیط زندگی ما را فرا گرفته است. نور همواره نقش به سزایی در معماری ایفا کرده است، کاربرد نور در معماری، حسی عرفانی به فضا به ویژه به فضاهای مذهبی می بخشد. این تحقیق به بررسی اهمیت نور در معماری اسلامی و تاثیر آن بر روان انسان می پردازد. در این راستا ابتدا ماهیت نور و بهره گیری از نور طبیعی در معماری بررسی شده و سپس به جایگاه نور در معماری اسلامی و مولفه های آن؛ حکمت و عرفان اسلامی پرداخته شده است. در ادامه با طرح نمونه موردی اهمیت نور در ادیان و مکان های مذهبی مانند مساجد مطرح شده است و فضای روحانی مسجد شیخ لطف الله به تصویر کشیده شده است.

نور ، ماهیت نور ، معماری اسلامی ، حکمت اسلامی ، عرفان اسلامی ، مسجد شیخ لطف الله