داود مومنی - اعضا هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی ، مرکز تحقیقات کشاورز
احمد شریفی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی ، کرج
صمد اسفندیاری - اعضا هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی ، مرکز تحقیقات کشاورز

به منظور بررسی اثر روش های خاکورزی و کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد کنجد به عنوان کشت دوم بعد از گندم در منطقه جیرفت و کهنوج ، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در منطقه جیرفت و کهنوج و در خاکی با بافت متوسط و بر روی رقم در دست معرفی انجام گردید. کرت های اصلی مربوط به عملیات خاکورزی عبارتند از : الف ) خاکورزی مرسوم منطقه : سوزاندن بقایای محصول قبل + شخم با گاوآهن برگرداندار به عمق 20 سانتی متر 30 روز قبل از کشت + دیسک سطحی 2 روز قبل از کشت . ب) کم خاکورزی با سوزاندن بقایای محصول قبل + دیسک به عمق 15 سانتی متر 30 روز قبل از کشت + دیسک سطحی 2 روز قبل از کشت . ج ) کم خاکورزی بدون سوزاندن بقایا : دیسک به عمق 15 سانتی متر 30 روز قبل از کشت + دیسک سطحی 2 روز قبل از کشت . د ) بدون خاکورزی اولیه : سوزاندن بقایای محسول قبلی + دیسک سطحی 2 روز قبل از کشت . کرت های فرعی مربوط به الگوهای مختلف بستر کاشت ، یک روز قبل از کاشت عبارتند از : ه ) ایجاد پشته هایی به ارتفاع تقریبی 20 سانتی متر و عرض کار 50 سانتی متر و کاشت یک ردیف کنجد در روی خط الراس پشته . و ) ایجاد پشته هایی به ارتفاع تقریبی 20 سانتی متر و عرض کار 50 سانتی متر و کاشت یک ردیف کنجد در روی داغ آب پشته . ز ) کاشت یک ردیف کنجد روی زمین صاف (کرتی - ردیفی) . فاصله بوته ها روی ردیف 10 سانتی متر، فاصله خطوط کشت 50 سانتی متر و طول هر پلات 10 متر بود . فواصل بین تیمارها دو خط نکاشت و فاصله بین تکرارها 5 متر در نظر گرفته شد . نتایج این تحقیق نشا داد که نوع خاکورزی بر عملکرد اثر معنی دار دارد به صورتی که کمترین عملکرد مربوط به خاکورزی مرسوم منطقه و بالاترین عملکرد مربوط به کم خاکورزی با سوزاندن بقایا بوده است . نوع خاکورزی بر وزن هزار دانه نیز اثر گذار بوده است ، به صورتی که کمترین وزن هزار دانه مربوط به تیمار خاکورزی مرسوم منطقه بوده است . نوع خاکورزی بر سایر پارامترها مانند قطر ساقه ، ارتفاع بوته ، تعداد کپسول در هر بوته ، ارتفاع اولین کپسول از زمین و تعداد شاخه های فرعی زایا ، تعداد دانه در هر کپسول ، گلدهی و جوانه زنی اثرگذار نبود . الگوهای مختلف بستر کاشت نیز بر عملکرد و ارتفاع اولین کپسول از زمین اثر گذار بوده است . به صورتی که بیشترین عملکرد در تیمار کاشت در زمین صاف و کمترین در تیمار کاشت روی پشته به دست آمد . به علاوه در تیمارهای کاشت در زمین صاف و روی داغ آب فاصله اولین کپسول به زمین نزدیک تر و در تیمار کاشت روی پشته فاصله اولین کپسول از زمین بیشتر بوده است . جوانه زنی نیز در تیمار کرتی بهترین وضعیت را داشته است . الگوهای مختلف کاشت بر سایر پارامترها مانند قطر ساقه ، ارتفاع بوته ، تعداد کپسول در هر بوته ، تعداد شاخه های فرعی زایا ، وزن هزار دانه ، تعداد دانه در هر کپسول و گلدهی اثر گذار نبود.

کنجد ، کم خاکورزی ، خاکورزی حفاظتی ، روش کاشت ، عملکرد