بررسی نقش عوامل مؤثر بر عدم تحقق پذیری طرح های جامع شهری (مطالعه موردی: شهر ساری)

طرح های جامع، اگرچه با مقدماتی فنی و تخصصی و نیز صرف هزینه های زیادی تهیه گردیده اند و البته تأثیرات مثبتی در منطقه بندی کاربری ها، رعایت ضوابط و مقررات ساختمان و بهبود نسبی حیات شهرها داشته اند، اما به دلایل متعددی نتوانسته اند به تمام اهداف خود برسند. بر اساس مدارک موجود محدوده شهر در حد فاصل سال های 1335 تا 1345 افزایش محدودی به سمت جنوب- جنوب غربی، غرب، (کمی) در شمال و نواری در شرق تا حوالی تجن داشت. در سال 1355 اولین طرح جامع برای شهر تهیه شد ولیکن در تداخل با انقلاب اسلامی نهایتاً در سال 1361 به تصویب رسید. شروع مطالعات اولین طرح جامع شهر سال 1353 بوده است. طرح جامع نخست پیش بینی کرده بود که تا سال 1365 مساحت شهر به حدود 1322 هکتار و جمعیت آن به 117000 نفر برسد که عملاً این اتفاق نیافتاد و شهر هم به لحاظ مساحت و هم به لحاظ جمعیت از پیش بینی ها سبقت گرفت. به عبارتی پیش بینی جمعیت شهر در اولین طرح جامع آن کمتر از آنچه که وقوع یافته بود (83%). در مقابل مساحت شهر 500 هکتار بیش از پیش بینی صورت گرفته افزایش یافت. در دوره دوم طرح جامع برای شهر تهیه گردید و در سال 1374 به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی ایران رسید. در طرح جامع دوم که افق آن در سال 1385 بوده مساحت شهر می بایست به 2765 هکتار می رسید. جمعیت شهر در این سال (در محدوده قانونی) به 260 هزار نفر و مساحت 1379 و اصلاحیه ناشی از منطقه ای شدن شهر در سال 1387 مساحت قانونی آن را به 3000 هکتار رسانید. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، ارزیابی کمی طرح جامع با بررسی تطبیقی داده های پیشنهادی و مقایسه آن با داده های وضع موجود است. در واقع، ابتدا بر اساس داده های وضع موجود، تحقق پذیری افق جمعیتی شهر ساری مورد ارزیابی قرار می گیرد. سپس با تطبیق سطوح و سرانه های کاربری در پیشنهادات طرح با آمار وضع موجود، تناسبات، کمبودها و زیاد بودهای کاربری های موجود در سطح شهر ساری بررسی شده است و از روش های جمع آوری اطلاعات یعنی روش گردآوری مستقیم اطلاعات نظیر (مشاهده، پیمایشی میدانی، مصاحبه، و ...) و روش غیرمستقیم اطلاعات (استفاده از اسناد و مدارک) و نرم افزارهای GIS و EXCEL استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

عوامل مؤثر ، عدم تحقق پذیری ، طرح جامع ، طرح های توسعه شهری ، شهرساری