علم قاضی؛ یقین یا اطمینان؟

موضوع « علم قاضی» علاوه بر اصطلاح رایجی که دارد از اصطلاح عام تری نیز برخوردار است که آن اصطلاح عام هماهنگ و هم سنگ با معنای لغوی و واژگانی «علم قاضی» است. این اصطلاح عام که به معنای مطلق علم قاضی نسبت به امور قضایی اعم از دانش قضایی، ادله اثبات احکام و ادله اثبات موضوعات و غیره است را میتوان به سه گونه متفاوت، یعنی : «علم قاضی به دانش قضایی»، «علم قاضی به موضوعات از مسیر غیرمتعارف» و «علم قاضی به موضوعات از طرق امارات قضایی همچون نظریه کارشناس» تقسیم نمود که این گونه اخیر مطابق با اصطلاح اخص «علم قاضی» است. سه گونه همراه با گونه ادعایی دیگری که مبتنی بر اعتقاد به حصول علم برای قاضی از طرق ادله قانونی نظیر اقرار و بینه است در مجموع چهارگونه مطرح در ذیل اصطلاح «علم قاضی» به معنای عام آن را تشکیل می دهد. پرسش محوری این نوشتار آن است که آیا مفهوم «اطمینان» در هریک از این گونه ها چه نقشی دارد؟ و آیا می توان این مفهوم را قائم مقام مفهوم «علم» دانسته و بدان اعتبار بخشید یا خیر؟

کلیدواژه ها:

علم قاضی ، اطمینان ، قطع عرفی ، امارات قضایی ، دانش قضایی