محمد مهدی معتمدی نژاد - کارشناس ارشد ریاضی محض

فساد به عنوان یکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده و بازدارنده رشد همه جانبه یک سیستم، تاثیر بسزایی در سقوط و انحطاط سیستم دارد. در اثر عدم کنترل، کاهش و مبارزه با عوامل فساد، سیستم، اعم از یک سازمان، جامعه، کشور و حتی در سطوح بین الملل، دچار بیماری شده و این بیماری در صورت عدم درمان به موقع، ضمن ضعیف ساختن سیستم، نهایتاً موجبات از بین بردن سیستم را فراهم می کند. عامل یا عوامل فساد در یک بخش از سیستم، به عنوان یک ویروس و میکروب مخرب عمل نموده، در صورت عدم جلوگیری، به سایر بخشها سرایت و کلیه ی بخشهای سیستم را در بر می گیرد. فساد در کنار سایر عوامل، از عوامل مهم فروپاشی تمدن ها بوده است، به گونه ای که ابن خلدون در رابطه با عوامل ظهور و سقوط تمدن معتقد است : عامل اصلی فروپاشی و زوال حکومت ها اسراف، تبذیر و فساد در دستگاه حکومتی از جانب دولت مردان و حاکمان می باشد (1). لکن شناسایی عوامل فساد، خود یکی از مهمترین دغدغه های سیستمها، علی الخصوص سیستمهای کارا بوده و سیستمهای سازمان یافته در کنار ایجاد تحولات هماهنگ با شرایط جهانی، نیازمند شناسایی عوامل فساد جدید و پیشگیری و مبارزه با آن نیز می باشند. لذا عوامل فساد محدود به زمان و مکان نبوده، در لحظات و شرایط مختلف و متنوع، تحول پذیر می باشد. در این مقاله محورهایی برای شناسایی عوامل فساد در یک سیستم شناسایی، پیشنهاد برای هر یک تعریف می گردد. سپس به روش دلفی، میزان تأثیرگذاری هر یک از محورها و شاخصها بر سیستم یا سازمان بررسی می گردد. نهایتاً مهمترین شاخصها و عوامل فساد در سیستم تعیین و پیشنهاد می گردد.

فساد، روش دلفی، شاخصهای فساد