بررسی آسیب پذیری اجتماعی در مدیریت بحران زلزله در مرحله قبل وقوع جهت دست یابی به مدیریت پایدار نمونه موردی: شهر زنجان ایران

کاهش بحران و نیل به مدیریت پایدار نیازمند شناخت و تحلیل درستی از ماهیت آسیب پذیری اجتماعی جوامع و مکان ها در برابر مخاطرات طبیعی از جمله زلزله می باشند. در زمان وقوع بحران و به وجود آمدن شرایط بحرانی تصمیمگیری بسیار حائز اهمیت می باشد، لذا در این مقاله با استفاده از سیستم پشتیبانی تصمیم گیری فضایی، آسیب پذیری اجتماعی شهر زنجان در برابر زلزله جهت اعمال فرایند مدیریت بحران پیش از وقوع زلزله و دست یابی به مدیریت پایدار مورد بررسی قرار گرفته است. زنجان به عنوان یکی از استان های شمال غربی ایران بر روی دو گسل اصلی سلطانیه وتبریز قرار گرفته و بر اساس نقشه زمین شناسی جزء مناطق زلزله خیز ایران محسوب می شود. روش تحقیق پژوهش فوق تحلیلی توصیفی می باشد و اجزاء سیستم بکارگرفته شده در این پژوهش شامل پایگاه داده )سیستم اطلاعاتجغرافیایی(، مدل تحلیلی فضایی )مدل آسیب پذیری اجتماعی( و مدل تصمیم گیری )ماتریس برنامه ریزی کمی استراتژیکی( می باشد. عوال موثر در آسیب پذیری اجتماعی در این مقاله شامل 4 معیار اصلی جمعیت، مسکن، مفاهیماقتصادی اجتماعی، دسترسی به خدمات و - 28 زیر معیار می باشد که با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP) ) بر اساس اهمیتشان وزن بندی شده و در ادامه با بهره گیری از امکانات و تحلیل نمایشی سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS ( به ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی شهر زنجان در برابر زلزله پرداخته و در نهایت مناطق و محلات آسیب پذیرارائه شده است که نتایج حاصله از نقشه نهایی بیان گر این امر است که با احتساب آسیب پذیری زیاد و قابل توجه در حدود 40 درصد از مساحت شهر زنجان از آسیب پذیری اجتماعی بالایی در برابر زلزله بر خوردارند و بیش ترین میزانآسیب پذیری مربوط به محلاتی هم چون بافت های فرسوده اسلام آباد و کوی فرهنگ واقع در منطقه 3، بی سیم واقع در منطقه 5 و محلاتی هم چون سبزه میدان و محور داوود قلی واقع در مناطق 1 و 2 می باشند. در مرحله بعد جهت تصمیم سازی از ماتریس برنامه ریزی کمی استراتژیکی، جهت اولویت بندی راهبردها برای اجرا شدن در مناطق با آسیبپذیری بالا استفاده شده است. بکارگیری SDSS در مدیریت بحران زلزله شهر زنجان نشان می دهد که موجب سرعت عمل در تصمیم گیری ها در هنگام وقوع بحران زلزله شده و امکان اشتباه و خطا در تصمیم گیری ها را نیز به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.

کلیدواژه ها:

زلزله ، آسیب پذیری اجتماعی ، مدیریت بحران ، سیستم پشتیبانی تصمیم گیری فضایی ، مدیریت پایدار