خوانش یک مرثیه اجتماعی (نگاهی به شعر باغ من از مهدی اخوان ثالث)

ادبیات غنایی با عواطف شخصی و تأثرات و آلام یا لذات و مسرات یک فرد و یک روح سر و کار دارد. شاعر آنچه را مطلوب اوستبه چشم دل می بیند و به زبان عواطف بیان می کند. یکی از اصلی ترین و قدرتمندترین عوامل برانگیزاننده عواطف در شاعر، مرگ و یادکردآن است. حاصل این انگیزش در حیطه زبان «مرثیه» است. برای مرثیه اقسامی را برشمردهاند که مرثیه اجتماعی از آن جمله است. در میان سروده های شاعران متأخر نمونه هایی از اشعار که رنگ و بوی مرثیه اجتماعی دارند، می توان جست و در بین آنان، در آثار مهدیاخوان ثالث اشعاری یافت می شود که نمونه بارز مرثیه اجتماعی هستند. آنچه در این مقاله به عنوان مرثیه اجتماعی به آن خواهیمپرداخت، شعر «باغ من» از مجموعه زمستان است که برداشت های گاه سطحی از این شعر، آن را تا حد توصیف طبیعت گرایانه صرف تنزل داده است. برای شناخت بهتر این اثر، ابتدا بدون در نظر گرفتن داده های تاریخی اجتماعی، تمام اجزای سازنده آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهیم داد و پس از آن که کارکرد هر کدام از عناصر را با سویه اصلی و کلی اثر نشان دادیم، با پرداختن به زمینه هایسیاسی اجتماعی آن، به اصل موضوع که واکاوی نشانه های مرثیه اجتماعی در شعر است باز خواهیم گشت و سعی خواهیم کرد شعر را در زمینه همخوان با گزاره های متن ببینیم.

کلیدواژه ها:

ادبیات غنایی ، مرثیه اجتماعی ، باغ من ، اخوان ثالث