محمد حاجی محمدی - دانشجوی دکتری، پردیس بین الملل، دانشگاه خوارزمی
امیر حمیدی - دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران

ایمنی و پایداری سازه های زیرزمینی حین زلزله، همواره بعنوان مسئله ای مهم در مهندسی ژئوتکنیک لرزه ای مطرح بوده است. تونل های زیرزمینی با مقطع دایروی، امروزه کاربرد زیادی در زمینه حمل و نقل دارند. یکی از بارزترین کاربردهای آن، متروهای شهری است که با کمک ماشین های حفر تونل (TBM) ایجاد می گردند. بررسی رفتار اینگونه سازه ها در برابر زلزله در زمان بهره برداری امری است که حتماً باید در هنگام طراحی مدنظر قرار گیرد تا در برابر بارهای وارده، بخصوص نیروهای زلزله مقاومت کافی داشته باشند. در این مقاله ابتدا مدلسازی و تحلیل دینامیکی مقطعی از تونل متروی دایروی با کاربر مدل رفتاری موهرکولمب برای خاک توسط مدلسازی عددی با نرم افزار PLAXIS انجام شده است. پس از آن، 18 رکورد شتاب زلزله با پارامترهای لرزه ای متفاوت به مدل اعمال و تغییر مکان کف و تاج تونل محاسبه گردیده است. در انتها، نمودارهایی برای تعیین تغییر مکان حداکثر بر مبنای پارامترهایی همچون ماکزیمم دامنه جابجایی، (α(rms، سرعت مطلق تجمعی (CAV)، نسبت سرعت حداکثر به شتاب حداکثر (V(max)/α(max)، شدت I(α) Arias و شدت مشخصه ((I(c) بر حسب تغییر مکان کف و تاج تونل ترسیم شده است. نتایج نشان می دهد که دو پارامتر ماکزیمم دامنه جابجایی و نسبت سرعت حداکثر به شتاب حداکثر (V(max)/α(max) دارای قاعده مشخصی در تعیین حداکثر تغییر مکان پوشش تونل می باشند.

تحلیل لرزه ای، تونل، تغییرمکان، شتابنگاش، PLAXIS