بررسی بهینه سازی دبی جریان و رسوب در ایستگاه های رودخانه بشار یاسوج

سالانه بالغ بر 20 میلیارد تن رسوب توسط رودخانه های جهان حمل می شود و این در حالی است که رودخانه های کشور ما به دلیل وضعیت نامناسب منابع طبیعی، فشار بیش از حد به مراتع و ... میزان رسوب بیشتر را نسبت به رودخانه های جهان حمل می کند. میزان رسوب بالا علاوه بر اینکه ما را به تفکر برای ارائه راه حلهای جهت کاهش فرسایش ویژه رهنمون می کند، شناخت وضعیت رسوبدهی حوزه و برآورد دقیق میزان رسوب خروجی را ضروری می سازد. رودخانه بشار در شهر یاسوج و در شرق و شمال شرقی استان کهگیلویه و بویراحمد جریان دارد. در این تحقیق از آمار 17 ساله دبی جریان و دبی رسوب معلق از سال آبی 1375 تا 1393 در سه ایستگاه هیدرومتری قلات، شاه مختار و پاتاوه از رودخانه بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده خواهد شد. چونکه تعداد نمونه های برداشت شده دبی رسوب در مواقع سیلابی بسیار کم بوده و در مواقع کم آبی رودخانه ها زیاد می باشد از روش مدل حد وسط داده ها استفاده می شود در روش مدل حد وسط داده ها ابتدا دبی ها جریان با یک نمو معین به تعدادی دسته تقسیم می شوند و برای دبی متوسط هر دسته، میانگین رسوب همان دسته تعیین گردیده و منحنی سنجه رسوب با استفاده از آنها به دست می آید. در این تحقیق بهینه سازی روابط دبی جریان و دبی رسوب در ایستگاه های هیدرومتری رودخانه بشار مورد توجه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد در مدل حد وسط، کمترین ضریب همبستگی برای ایستگاه قلات و بیشترین ضریب برای دستگاه شاه مختار است و به طور مشابه بیشترین ضریب همبستگی در حالتی بود که از مدل حد وسط داده ها استفاده شده است و همچنین ضریب a از 1.5 تا 1.2 و توان b از 1/4 تا 1/6 برای حالتی که از داده های بار رسوبی در کل سال استفاده شود متغیر می باشد. که در ایستگاه های پاتاوه هر وقت دبی 1 تا 10 می باشد بیشترین دبی رسوب را دارد و هرچه دبی بیشتر شود دبی رسوب هم بیشتر می شود.

کلیدواژه ها:

دبی رسوب ، دبی جریان ، جریان هیدروگراف ، ضریب همبستگی