سیدجمال الدین محسنی زنوزی - عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه
سلیمان فیضی - عضو هیئت علمی، دانشگاه ارومیه
محمد اسدی - کارشناس ارشد علوم اقتصاد، دانشگاه ارومیه
بهزاد صادق وند - کارشناس ارشد علوم اقتصاد، دانشگاه ارومیه

بر اساس تئوری های اقتصادی انتظار می رود که رابطه معنی دار متقابلی بین پایه پولی، عرضه پول و تورم وجود داشته باشد. اما در مورد نحوه و جهت رابطه علیت میان متغیرهای فوق در ادبیات اقتصاد کلان و اقتصاد ایران نظرات مختلفی بیان شده است. لذا بررسی رابطه و علیت دو طرفه میان متغیرهای الگو در این مطالعه برای بررسی دو دسته نظرات مختلف در اقتصاد ایران صورت گرفته است. این پژوهش با استفاده از داده های سری زمانی فصلی ایران برای دوره زمانی 1387-1369 به بررسی رابطه میان پایه پولی، عرضه پول و تورم در اقتصاد ایران پرداخته است. همچنین از دو تعریف پول درونی(سپرده های دیداری، پول اعتباری) و پول بیرونی (پایه پولی) نیز به عنوان جانشین حجم نقدینگی در مدل استفاده شده است. نتایج بدست آمده از آزمون کرانه ها به وجود رابطه بلند مدت میان متغیرها اشاره می کند. نتایج تخمینی ARDL و ECM نیز نشان می دهد که تمامی ضرایب هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت معنی دار هستند که نشان از وجود رابطه مثبت و معنی دار میان متغیرهای الگو دارد. همچنین بر اساس آزمون علیت گرنجر، بین حجم نقدینگی و سطح قیمت ها هم در بلند مدت معنی دار هستند که نشان از وجود رابطه مثبت و معنی دار میان متغیرهای الگو دارد. همچنین بر اساس آزمون علیت گرنجر، بین حجم نقدینگی و سطح قیمت ها هم در بلندمدت و هم در کوتاه مدت رابطه علیت دوطرفه وجود دارد. بین پایه پولی و سطح قیمت ها علیت یک طرف به سمت سطح قیمت ها و بین سپرده های دیداری و سطح قیمت ها در بلند مدت در بلندمدت علیت دوطرفه و در کوتاه مدت، علیت یک طرفه به سمت سپرده های دیداری وجود دارد. یعنی افزایش در پایه پولی(پول بیرونی) باعث افزایش سطح عمومی قیمت ها و آن هم باعث افزایش سپرده های دیداری(پول درونی) می شود و این یعنی تایید علیت دوطرفه میان پول و تورم. نتایج بدست آمده تحقیق حاوی رهنمودهای سیساتی ارزشمندی برای سیاست گذاران پولی و اقتصادی کشور خواهد بود.

پایه پولی، عرضه پول، تورم، نقدینگی، پول درونی، پول بیرونی، رابطه علیت، آزمون کرانه ها