محسن پورعبادالهان کویچ - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه تبریز
سیدکمال صادقی - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه تبریز
بهزاد منصوری - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تبریز
خدیجه صالحی ابر - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه تبریز

امروزه، آلودگی روزافزون هوا و به خصوص انتشار دی اکسید کربن(CO2) ناشی از احتراق سوخت های فسیلی، به یکی از معضلات اساسی جوامع بشری تبدیل شده است که کاهش روز به روز ذخایر این منابع انرژی از یک سو و تهدید سلامتی افراد و تخریب محیط زیست از سوی دیگر، از مهم ترین پیامدهای آن به شمار می آیند. از همین روی شناسایی عوامل موثر بر انتشار آلودگی هایی همچون دی اکسید کربن، از ضروریات مامی جوامع محسوب می شوند. این امر مستلزم تجزیه عوامل موثر بر انتشار آلودگی مزبور است. صنایع تولید فلزات اساسی با داشتن سهم 23 درصد، نقش بسزایی در انتشار دی اکسید کربن بخش صنعت ایران دارد. بر همین اساس در مطالعه حاضر، انتشار دی اکسید کربن در صنایع تولید فلزات اساسی ایران طی دوره 1390-1379، به اثرات فعالیت، ساختاری(بین بخشی و درون بخشی)، شدت انرژی، ترکیب سوخت و ضریب انتشار تجزیه می شود و با استفاده از روش LMDI، اثر تغییر در هر یک از این عوامل بر تغییرات انتشار دی اکسید کربن مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصله نشان می دهد که تغییرات اثر فعالیت، عامل اصلی افزایش انتشار دی اکسید کربن بوده و تغییرات اثر شدت انرژی، مهمترین عامل کاهش انتشار دی اکسید کربن بوده است. بررسی اثر ساختاری(بین بخشی و درون بخشی) نیز نان می دهد که در مجموع، تغییرات این عامل سهم ناچیزی در کاهش انتشار دی اکسید کربن بوده است. بررسی اثر ساختاری(بین بخشی و درون بخشی) نیز نشان می دهد که در مجموع، تغییرات این عامل سهم ناچیزی در کاهش انتشار دی اکسید کربن داشته است. تغییرات اثر ترکیب سوخت نشان دهنده آن است که در طی دوره مورد بررسی، با کاهش نسبی سهم گاز طبیعی و افزایش نسبی سهم برق، میزان انتشار دی اکسید کربن افزایش یافته است. نتایج تغییرات اثر ضریب انتشار نیز حاکی از آن است که در طول دوره مورد مطالعه از کیفیت سوخت ها کاسته شده و این امر منجر به افزایش انتشار دی اکسید کربن گردیده است. بدین ترتیب، به منظور جلوگیری از افزایش انتشار آلودگی دی اکسید کربن در صنایع تولید فلزات اساسی، توصیه های سیاستی را باید در افزایش کارایی مصرف انرژی، استفاده از انرژی های پاک، تغییرات ساختاری به سوی فعالیت های پاک و ارتقاء کیفیت سوخت ها جستجو کرد.

تکنیک های تجزیه شاخص، انتشار دی اکسید کربن، صنایع تولید فلزات اساسی، روش LMDI، ایران