منوچهر شامی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه تبریز
محمدعلی فردوسی فر - کارشناسی ارشد حقوق دانشگاه تبریز
مرتضی علوی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه تبریز

ارسطو و ملاصدرا دو فیلسوف با مکاتب فلسفی مختلف هستند. واجب الوجود یا خدا در تفکر ذهنی آنان منحصر در شیوه ای است که آنها اختیار کرده اند. ارسطو با قائل شدن به قوه و فعل برای عالم از یک سو و حرکت از سوی دیگر این امر را اثبات می کند که علت حرکت باید امری نامتحرک باشد و چون فراتر از تغیر و حرکت است بایستی ترکیب قوه و فعل را نیز نداشته باشد؛ یعنی فعلیت محض باشد. ملاصدرا با بهره گیری از خلوص روح خود و عارفان پیش از خود به این مطلب رسید که وجود حق تعالی را امری غیر از همان حقیقت وجود اثبات نمی کند. بعد از اینکه وجود حق اثبات شد نوبت به صفات و افعال او می رسد.. لکن تفاوت این دو براساس مبانی فلسفی آنها است. در تفکر ارسطویی قوه و فعل مطرح است بنابراین براساس همین، عالم را تنظیم می کند و با حذف قوه(ماده) خدا را فعل محض می داند. اما در فلسفه ملاصدرا، وجود، اصیل است. وجود، در مراتب هستی از پایین ترین مرتبه تا بالاترین مرتبه آن، ساری و جاری است .اما تفصیل و تشرح سخن چیزی است که در این مقاله مورد کاوش قرار می گیرد.

قوه وفعل، واجب الوجود، بسیط الحقیقه، حرکت، محرک نامتحرک