محمدحسن حسنی - استادیار دانشگاه دامغان
امیر حاجیان اخی جهان - دانشجوی ارشد فقه و حقوق جزا دانشگاه دامغان

اشتباه علی الطلاق به عنوان یکی از عوامل رافع مسئولیت کیفری در قوانین جزاین ایران پیش بینی نشدهاست ولی به هر جهت عدالت کیفری اقتضا دارد، که بین کسانی که با خبث طینت وسو نیت مجرمانه مرتکب عمل خلاف قانون شده با کسانی که در اثر اشتباه و غفلت بی انکه خواهان نقض حرمت قانون و آثار آن باشند مرتکب فعلی شده اند که از نظر قانون جرم است تفکیکی قائل شد، تغییرات و تحولاتی در زمینه اشتباه در قتل عمدی با توجه به قانون مجازات اسلامی جدید به وجود آمده به طوری که در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 منحصرا اشتباه در هویت را پیش بینی نشده بود، لیکن این نقصان در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 در ماده ای خاص اشاره گردیده است و آن را جز در مواردی که فرد مورد تصور و مجنی علیه هر دو مهدور الدم باشند، قتل عمدی محسوب داشته است و رویکرد خود را در زمینه اشتباه در شخصیت تغییر داده است. اشتباه در هدف نیز به دلیل آنکه جانی قصد ایراد جنایت بر انسان را نداشته است و به صورت اتفاقی عمل ارتکابی باعث از هان نفس معصومی گردیدهاست مقنن آن را خطای محض دانسته است و ضمانت اجرای دیه را قانون گذاری نموده است در انگلیس برای جلوگیری از فرار مرتکبان از مسئولیت، و بنا به ملاحظات و مصلحتت های اجتماعی از نظریه «سونیت یا شرانتقال یافته» جهت مجازات بزهکاران بهره می جویند. در حقوق کیفری ایارن و انگلیس زمانی که اشتباه در شخصیت مجنی علیه رخ می دهد از آن جهت که جانی قصد کشتن را داشته است جنایت عمدی محسوب می شود.

اشتباه، قتل عمدی، جنایت، حقوق کیفری، قصد