علی اصغر جانباز - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری ص.پ ۹۶۱
حسن فضلی - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری ص.پ. ۹۶۱

کیلکا ماهیان جزو ماهیان پلاژیک دریای خزر از زئوپلانکتونها تغذیه می کنند. آنها بیشترین فراوامنی ماهیان را در دریای خزر دارند. سه گونه ازآن شامل کیلکای آنچوی (1941 engrauliformis Svetovidov Clupeonella)، چشم درست Kessler 18771 C.grimmi) و معمولی (1904 C.cultriventris) در دریای خزر زیست می نامند که هر سه گونه در سواحل و صید تجاری ایران وجود دارد. در صیدهای تجاری ایران کیلکا معمولی کمترین فراوانی را دارا بود بطوریکه فراوانی نسبی آنها در سال 70-69 حدود 35/1% در سالهای 1376 و 1377 بترتیب 4/2 و 5/5% بود ولی در سالهای بعد به بیش از 10% افزایش یافت. در این تحقیق شاخصهای زیستی این ماهی قبل و بعد از هجوم شانه دار Mnmiopsis leidyi در سه منطقه صید (امیرآباد، بابلسر و انزلی) مورد بحث قرار گرفته است. تخمریی با کمی تاخیر از اردیبهشت با حجم زیاد آغاز شده و تا مرداد ماه ادامه داشته است. در نمونه ها ماهی ماده مرحله VI-II مشاهده نشد و ماده های مرحله V بندرت دیده شدند. میانگین طول چنگالی این ماهی از 7/92 میلیمتر در سال 76 به 5/81 میلیمتر در سال 79 کاهش و به 3/88 میلیتر در سال 80 افزایش یافت ودامنه طولی نیز محدودتر شد. ماده های کیلکای معمولی کاملا غالب بودند. ساختار سنی دارای شش کلاس سنی (+5-+0 سال) بود. در سالهای 78-76 ماهیان کلاسهای سنی +3-+0 بیش از 95% صید را تشکیل دادند. در سال 79 فراوانی کلاسهای سنی +0 و +1 کاهش و کلاسهای سنی +3، +4 و +5 در مقایسه با سالهای 78-76 افزایش داشتند. در سال 80 فراوانی ماهیان +0 و +1 بشدت کاهش یافت و بیش از 8/93% ماهیان را کلاسهای سنی +4--+2 تشکیل داد. شاخصهای زیستی مانند دامنه طولی و سنی نشانگر تحت فشار بودن جعیت کیلکای معمولی است ولی بدلیل گسترش محلهای زیست آنها درمقایسه باسالهای قبل از ورود شانه دار، احتمالا باعث افزایش فراوانی نسبی آنها در صید تجاری شده است.

کیلکای معمولی ، زیست شناسی ، Mnemiopsis leidyi ، دریای خزر