سوده محمدی - کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، ایران
منوچهر فروتن - استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، ایران

ایجاد قلمرو نقشی اساسی در کیفیت زندگی در فضاهای سکونتی دارد. در این مقاله به بررسی قلمروپایی در فضاهای سکونتی و تأثیرمعماری بر تأمین نیازهای روانی ساکنین پرداخته شده است. در روانشناسی محیطی مفاهیم ازدحام و تراکم، شخصی سازی، خلوت وقلمرو ارتباط معنایی عمیقی دارند، و یکی از مفاهیم جدیدی که در بررسی های روانشناسی محیط مکرر به چشم می خورد، خلوتاست. این مفهوم بیانگر سازوکارهایی برای دستیابی، قلمرو و فضای شخصی انسان به خلوت کردن و تنهاشدن می باشد.آلتمن دستهبندی جامعی از قلمرو را به این ترتیب ارائه کرده است: قلمرو اولیه، ثانویه و عمومی. برخی از عوامل تاثیرگذار بر درک مفهوم قلمرو،عوامل اجتماعی، ادراکی روانی، کالبدی و کارکردی را شامل می شوند. عوامل جغرافیایی فرهنگی و عامل زمان، بستر تاثیرگذاریعوامل قبلی را فراهم میسازند. می توان ادعا نمود که قلمرو نقش اساسی درزندگی انسان دارد و این امکان را فراهم می نماید کهفضای اطراف خود را سازماندهی نموده و به آن هویت فردی یا جمعی دهد. بنابراین مفهوم قلمرو به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار برکیفیت ارتباط انسان با محیط، مورد توجه قرار گرفته است که در رابطه با روانشناسی محیط بررسی می شود. هدف کلی پژوهش حاضرارائه ی راه حل های مناسب در جهت شناسایی هرچه بهتر قلمروها در محیط به کمک روانشناسی محیط می باشد. بدین منظور بااستناد به منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی به جمع آوری اطلاعات و داده ها پرداخته و در انتها هم راهکارهایی مطرحگردید .

قلمروپایی، خلوت، محرمیت، محیط کالبدی، فضاهای سکونتی