بررسی شیوه های ساخت و پایداری سازه های گنبدی و طاقی با مصالح پایدار در معماری ایرانی اسلامی

یکی از مهمترین بخش های سازه ای بنا در معماری بومی ایران که بر شکل گیری اثر معماری و همچنین منظر شهری تاثیر بسزایی دارد ،پوشش ها بویژه گنبد ها و طاق ها می باشد. از نکات برجسته ای که در مورد فرم های ساختمانی گنبدی باید به آن اشاره نمود خاصیت ایستاییاین نوع ساختار های سنتی است . گنبدها که بنا به تعریف دارای شکل هندسی دورانی ، با انحنای دوجانبه هستند ، نیروهای وزن وسایرنیروها را اساسا با مکانیسم نیروهای غشایی به تکیه گاه ها منتقل می کنند . فرم هندسی گنبدها دارای این ویژگی است که معمولا کمترینتنش کششی در این فرم ها بوجود می آید . بنابراین ساختن گنبدها با مصالح ساختمانی پایدار ( گل، آجر،سنگ ) که قابلیت تحمل نیروهایخمشی را ندارند امکان پذیر است . قوس از جنبه هندسی و فیزیکی یکی از عناصر اصلی فرم های طاقی وگنبدی است، پیدایش وتکاملقوس از دیدگاه زمانی قبل از فرم های طاقی وگنبدی نبوده است . اصولا مقطع هر گنبد ویا طاق، قوسی را به وجود می آورد؛ به همیندلیل تکامل فرم های قوسی همراه با سیر تکاملی فرم های طاقی وگنبدی بوده است . از عمده ترین شاخصه های معماری ابنیهء تاریخی بامصالح بنایی پایدار ایران، وجود یکپارچگی در ساختار و ماهیت عناصر آن می باشد . لذا در این مقاله سعی بر آن است تا نشان داده شودکه چگونه تمامی اجزاء معمارانه و سازه ای در این بناهای سنتی به صورتی پیوسته با یکدیگر عمل می کنند و نمی توان آن ها را از یکدیگرتفکیک نمود . همچنین اهمیت آشنایی و مطالعه و تحقیق در سازه های سنتی معماری ایران جهت پایداری و ماندگاری هنر اصیل معماریبومی ایرانی مشخص میشود . روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده است.

کلیدواژه ها:

ابنیه تاریخی ، پوشش قوسی ، سازه های سنتی ، مصالح پایدار ، معماری بومی