سیدرضا حسین زاده - دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه فردوسی مشهد
فریبا پاکنژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه فردوسی مشهد
فرزانه محمدپور قلاتی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه فردوسی مشهد

جریان مواد، جریان های جاذبه ای مخلوط خاک، سنگ و آب در کانال های پرشیب اند و به عنوان مایعات غیر نیوتنی دارای بازده نیرویپلاستیک زیاد، تراکم حجم (عموماً دو برابر بیشتر از آب خالص) و یک گرانروی بسیار بیشتر از آب هستند. حوضه آبریز تنگراه، از زیرحوضه های حوضه آبریز مادرسو در شرق استان گلستان، به عنوان پر شیبترین زیر حوضه در منطقه، دارای پتانسیل جریان مواد است.در این پژوهش، مکان های منشأ و تجمع جریان مواد در حوضه مورد مطالعه، با استفاده از مدل فازی مشخص شده اند. جهت مکانیابیجریان مواد از طریق مدل فازی، از عواملی چون بارش، شیب، جهت شیب، ارتفاع، پوشش گیاهی، فاصله از آبراهه و زمین شناسیاستفاده شده است. سپس برای اجرای مدل، عملگر گامای فازی با توان 9 / 0 انتخاب و بدین ترتیب نقشه های فازی منشأ و تجمع جریانمواد ترسیم گردید. نتایج تحقیق نشان داد با توجه به اینکه در نقشه نهایی بدست آمده، بیشرین نقاط شروع جریان مواد در شیب 30 -20 درصد قرار گرفته اند، ارتفاعات شمال غربی حوضه دارای بیشترین پتانسیل جهت ایجاد جریان مواد می باشد. از طرف دیگر، 79 / 70درصد از مساحت حوضهآبریز تنگراه مستعد وقوع جریان مواد است، که اکثر این نواحی در سازند مارنی چمن بید با نفوذ پذیری کم وهمینطور در فاصله کمتر از 100 متر از آبراهه های فرعی استقرار یافته اند. همچنین بیشتر زمین های اطراف خروجی رودخانه اصلی،دشت ها و نواحی کم ارتفاع در معرض خطر تجمع جریان مواد هستند. در مسیر تجمع این جریانات روستای تنگراه استقرار یافته کهخطرات بسیاری را برای آن بدنبال دارد.

جریان مواد، منطق فازی، عملگر گاما، حوضه تنگراه