غزال نوری - کارشناس ارشد مرمت و احیا بناها و بافت های تاریخی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب
فائزه عبدالمالکی - دانشجو کارشناسی مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب
سپیده یزدانفر - دانشجو کارشناسی مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب

با توجه به تفاسیر متفاوتی که در مورد شهرسازی اسلامی ارائه شده است، شناسایی شخصیت شهر اسلامی می تواند در تحلیل شهرسازی اسلامی موثر واقع شود. سیمای شهرهای دنیای اسلام خود آئینه ای است بر مظاهر تمدن اسلامی که در آن مسجد سرچشمه تمدن اسلامی است. به طوری که علاوه بر جنبه کارکردی، در سازماندهی وسیمای فضاهای شهر نیز این نقش بسیار برجسته بوده است. کیفیت ساخت شهر در اغلب موارد ارتباط مستقیمی با کیفیت کالبد و ساخت آن داشته است. مسجد در شهر اسلامی کانون عبادی، اجتماعی و فرهنگی بوده است که نحوه ی طراحی و جانمایی آن در شهر همواره در ذهن ساکنان خاطره انگیز و عنصر هویت بخشساختارمرکزی آن بوده است در پژوهش حاضر با بررسی نمونه موردی مسجد جامع یزد با توجه به اینکه جز بلندترین مناره های مساجد اسلامی می باشد، به دنبال پاسخگویی به سوالاتی از این قبیل هستیم که چه عوامل و عناصری در بخشیدن چهره اسلامی به شهرها نقش ایفا می کنند و جایگاه مسجد جامع در میان آنها چیست؟ روش تحقیق در این مقاله با بررسی اسناد و متون تاریخی و مطالعات کتابخانه ای به توصیفی -تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که بازنگری به اصول و ضوابط شهرسازی و معماری سنتی اسلامی و شناخت عناصر و اجزای آن ضروری می نمایدو نقش مساجد در ساختار شهرها آن چنان پررنگ است که در سیمای عمومی شهرها نقشی هدایت گرانه پیدا کرده اند؛ شهروندان با مشاهده مسجد از دور، آگاهی می یابند که محلات و فضای کالبدی شهری در چه موقعیتی قرار گرفته است.

شهرهای اسلامی، سیمای شهری، کالبد شهری، مسجد جامع یزد،