محمود عظیمیان - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد رشته اصول نسخه شناسی و مرمت نسخ خطی و نسخه آرایی گرایش ایران شناسی

کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگ ترین کتابخانه های ایران دارای مجموعه غنی از کتب چاپ سنگی نفیس و منحصر به فرد می باشد. هدف اصلی این تحقیق شناسایی و معرفی کتاب های درسی چاپ سنگی موجود در این کتابخانه است. پژوهش درمورد مجموعه کتاب های چاپ سنگی می تواند گوشه ای از تاریخ چاپ و نشر کتاب در ایران را نمایان و دراختیار محققان، اندیشمندان، کتابداران، دوست داران کتاب و تاریخ چاپ قرار دهد. دراین تحقیق کتاب های درسی چاپ سنگی دوره قاجار مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که در مجموع 57 کتاب درسی دارالفنون درکتابخانه آستان قدس رضوی وجود دارد. نتایج نشان داد از نظر موضوعی 22.8 درصد کتاب ها مربوط به حساب و ریاضی،15.8 درصد مربوط به تاریخ و جغرافیا،8.8 درصد مربوط به طب12.3 درصد مربوط به طبیعیات 24.6 درصد مربوط به ادبیات فارسی،14 درصد مربوط به زبان خارجی و 1.7 درصد نیز مربوط به هنر بودند. بررسی دوره های تاریخی چاپ کتب درسی چاپ سنگی دارالفنون درکتابخانه آستان قدس رضوی نشان داد که نزدیک به 15 درصد کتابها درقرن سیزدهم و 80 درصد آنها نیز در قرن چهاردهم چاپ شده بودند. و نیز بیشترین درصد کتاب ها چاپ دهه 1310 تا 1319 بود . نتایج این تحقیق نشانگر اهمیت کتب موجود از لحاظ هنری،تاریخی، علمی، فرهنگی دراین مکان مقدس و همچنین نشان دهنده تاریخچه صنعت چاپ سنگی و چاپ کتب درسی در دوره قاجار می باشد. در پایان پیشنهاد می شوداین کتب از لحاظ هنری، تاریخی، علمی،فرهنگی و سایر جنبه های دیگر بررسی گردند.

چاپ سنگی، کتاب های درسی دوره قاجار، کتابخانه آستان قدس رضوی