هاشم ستاره - دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست -دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
احمد نیک پی - دکتری بهداشت حرفه ای –عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین
علیرضا کوهپایی - دانشجوی دکتری بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی تهران

امروزه مواد شیمیایی به عنوان یکی از مهمترین منبع تولید و محصولات کارخانه ها و فرایند های تولید در بخش پایین دستی و بالا دستی صنعت مطرح می باشند. علاوه بر این قسمت اعظمی از مواد شیمیایی بنا به ماهیت تولید تبدیل به ضایعات شده و به صورت آلاینده وارد چرخه محیط زیست می شوند و مخاطرات مختلفی را برای محیط زیست و انسان(به عنوان مهمترین رکن در محیط زیست) ایجاد می کنند. ریسک حاصل از مواد شیمیایی می تواند به طور ناگهانی و بر مبنای حجم و اثر حاصل از آزاد سازی ماده شیمیایی ,شامل آسیب ناگهانی به محدوده یک فرایند تا اثرات جهانی باشد. اما اثرات ناشی از مواد شیمیاییی چه در حجم زیاد آزاد سازی و با تاثیر لحظه ای و گاها فاجعه آمیز و چه آزاد سازی تدریجی باعث تاثیرات مختلف در ابعاد سلامتی انسان تا اثرات اکولوژیکی می گردد. یکی از مهمترین فرایندها در بحث مواد شیمیایی حمل و نقل این مواد می باشد. هریک از مسیرهای حمل و نقل چه هوایی چه زمینی و چه دریایی در زمان تخلیه و بار گیری و یا حتی در حین حمل منقل ریسکهای مختلفی را به صورت بالقوه در بر دارند که با بالفعل شدن آنها هریک می توانند لطمات جبران ناپذیری را ایجاد کنند. از آنجا که رویکرد های مدیریتی , شکل یکپارچه به خود گرفته و در قالب سیستم های مدیریت یکپارچه تصمیم گیر یها و برنامه ریزی های لازم صورت می پذیرد, لازم است که نگاه جامعی در بحث آزاد سازیهای مواد شیمیایی در صنعت حمل و نقل کشور حاکم گردد. این نگاه جامع باید شامل مدیریت و ارزیابی ریسک در محورهای ایمنی بهداشت و محیط زیست باشد و شناسایی ,ارزشیابی ,ارزیابی و کنترل ریسکهای مذکور روندی یکپارچه داشته باشند. در مدیریت جامع ریسکهای ناشی از حمل و نقل مواد شیمیایی باید در نهایت به راهکارهای مناسب پیشگیری دست یافت و بر مبنای کی ارزیابی مناسب و متناسب مدیریت صحیحی را بتوان در شرایط رخداد حوادث اعمال کرد. یکی از مهمترین ابزارهای کنترلی داشتن پلان مناسب در شرایط اضطراری است. در این مقاله سعی شده است که یک الگوی مدیریت جامع ریسک در محورهای ایمنی ,بهداشت و محیط زیست با قابلیت کاربرد در صنعت حمل و نقل مواد شیمیایی ارایه گردد.

مدیریت جامع ریسک ، ریسک انسانی ، ریسک اکولوژیکی ، ایمنی بهداشت و محیط زیست ، حمل و نقل مواد شیمیایی ، نیکپی