فاطمه علوی - استادیار زبان شناسی،دانشگاه پیام نور،تهران، ایران
شیرین پورابراهیم - استادیار زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
مریم سادات غیاثیان - دانشیار زبان شناسی ،دانشگاه پیام نور،تهران، ایران
مصطفی گیلانی - دانشجوی دکتری زبان شناسی ،دانشگاه پیام نور ،تهران، ایران

این مقاله میکوشد تا نوع راوی و وجهیت حاکم بر دیدگاه راوی را در داستان کوتاه بهرام صادقی با عنوان «صراحت و قاطعیت» (۱۳۸۸) بررسی کند. این مطالعه براساس الگوی پیشنهادی سیمپسون (۱۹۹۳) صورت می گیرد که در آن روایت و زاویهٔ دید با دیدگاهی زبان شناختی بررسی می شوند. هدف این پژوهش، تعیین نوع راوی و نوع و جهیت این داستان میباشد. بنابراین در وهلهٔ اول تلاش بر آن است که دریابیم از میان انواع راوی طرح شده در الگوی سیمپسون، این داستان به کدام نوع تعلق دارد و سپس بررسی نماییم که آیا و جهیت داستان مثبت، منفی یا خنثی است. فرض ما این است که راوی این داستان سوم شخص روایی و داستان دارای و جهیت خنثی است. در این تحقیق، دادهها براساس مقولات و ابزارهای تحلیلی معرفی شده در نظریه، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند؛ بنابراین روش این تحقیق توصیفی - تحلیلی است. بررسی این داستان نشان میدهد که راوی از نوع «ب» (سوم شخص در حالت روایی) است که با اراده و اختیار تام وارد ذهن شخصیتها می شود. با بررسی ابزارهای وجهی به کاررفته در تک تک جملات داستان مشخص می شود که راوی در درجهٔ اول از افعال و قیود تمنایی و سپس جملات بیان کنندهٔ عقیده، جملات عام، فعلهای امری، قیود و صفات ارزیابانه که همگی نشانگر وجهیت مثبت هستند، استفاده کرده است. همچنین راوی برای نشان دادن نحوهٔ رخ دادن سوء تفاهمات و همچنین ارزیابی موقعیت، از برخی ابزارهای زبانی مرتبط به وجهیت منفی استفاده کرده که عمدهترین آنها افعالی شناختی است.

روایت، زاویهٔ دید، تحلیل زبان شناختی، وجهیت، الگوی سیمپسون